του
Σωτήρη Γκανάτσιου*

Μετά από 16 ολόκληρα χρόνια-Παράθυρο για οριστική δικαίωση.

Με δεύτερη κατά σειρά απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α. ) που εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας καταδικάστηκε Ελληνικό Κράτος για ηθική βλάβη ακτημόνων των παρακαρλίων χωριών του Ν.Μαγνησίας,για παράβαση άρθρων της Ευρωπαικής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η απόφαση εκδόθηκε το 2015 μετά από ομαδική προσφυγή 85 ακτημόνων στο άνω Ευρωπαικό Δικαστήριο, η οποία ασκήθηκε τον Ιούλιο του 2009 και αφού περατώθηκε όλη η ένδικη διαδικασία στα Ελληνικά Διοικητικά Δικαστήρια (Πρωτοδικείο- Εφετείο-Συμβούλιο Επικρατείας).

Σύμφωνα με την άνω απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αυτή έπρεπε να εκτελεστεί από το Ελληνικό Κράτος και να εκταμιευτούν τα χρήματα στους δικαιούχους –προσφεύγοντες μέχρι τέλους Οκτωβρίου 2015.

Τελικά μετά από νέα “Οδύσσεια” 10 ολόκληρων μηνών, περί τις αρχές Αυγούστου 2016, εκταμιεύτηκε από τους δικαιούχους ακτήμονες – προσφεύγοντες η επιδικασθείσα αποζημίωση.

Σημειώνεται ότι αρχικά τον Αύγουστο του 2011, εκδόθηκε η πρώτη απόφαση του ιδίου ως άνω Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, μετά από προσφυγή κτηνοτρόφου από το Κεραμίδι,που ασκήθηκε, μετά την περάτωση όλων των ένδικων διαδικασών στα Ελληνικά Διοικητικά Δικαστήρια τον Ιούλιο του 2009 , με την οποία το Δικαστήριο καταδίκασε το Ελληνικό Κράτος για παράβαση άρθρων της Ευρωπαικής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Σ.Δ.Α.) ,σε αποζημίωση για ηθική βλάβη του προσφεύγοντα.

Α. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ

Εδώ και 16 ολόκληρα χρόνια άρχισε ο δικαστικός αγώνας των κατοίκων-ακτημόνων και κτηνοτρόφων των Παρακάρλιων χωριών του Ν. Μαγνησίας, (του Στεφανοβικείου, του Ριζόμυλου, των Καναλίων, του Κεραμιδίου, του Βενέτου, της Κερασιάς και των Γλαφυρών), διεκδικώντας από το Ελληνικό Δημόσιο χρηματική αποζημίωση που καλείται « Κοινωνική Αποκατάσταση», καθώς και αποζημίωση για απώλεια των εισοδημάτων τους, εξαιτίας της αποβολής τους από τις εκτάσεις της αποστραγγισθείσας λίμνης Κάρλας από όπου είχαν τα προς το ζην, μετά από Κρατική απόφαση.

Ασκήθηκαν το έτος 2000, χωρίς την παραμικρή οικονομική επιβάρυνση των εντολέων 120 αγωγές, εκ των οποίων οι 90 ήταν ατομικές αγωγές κτηνοτρόφων και οι υπόλοιπες 30 ήταν ομαδικές αγωγές ακτημόνων, με κριτήριο τον αριθμό στρεμμάτων γης των οποίων ήταν δικαιούχοι και αφορούσαν περίπου 2.500 περίπου αρχηγούς ισάριθμων οικογενειών όλων των άνω αναφερομένων παρακάρλιων χωριών.

Η άσκηση και η εκδίκαση των αγωγών έγινε αρχικά στα Διοικητικά Δικαστήρια των Αθηνών, για το λόγο ότι υπήρχε ένταση στην ατμόσφαιρα ότι δήθεν αυτή η προσπάθεια ήταν ενάντια στην κατασκευή του Ταμιευτήρα της Κάρλας και θα σταματούσε δήθεν το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ανασύστασης της λίμνης Κάρλας και κατόπιν τα τελευταία χρόνια ένα μέρος των αγωγών με αίτημα κυρίως αποζημίωση λόγω απώλειας εισοδημάτων παραπέμφθηκαν να εκδικαστούν στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Βόλου και αυτό στοίχισε σε χρόνο.

Όλες οι άνω υποθέσεις-αγωγές εκδικάστηκαν σε κλίμακα Πρωτοδικείο-Εφετείο-Συμβούλιο της Επικρατείας (Σ.Τ.Ε) και κρίθηκαν από διαφορετικές κάθε φορά συνθέσεις Δικαστών και γιαυτό είχαμε και διαφορετικά αποτελέσματα.

Άλλες από αυτές τις ασκηθείσες αγωγές έγιναν δεκτές στο Πρωτοδικείο ( 8263/2003, 6765/2005, 6766/2005), άλλες τελεσίδικα στο Εφετείο (811/2012, 812/2012), άλλες απορρίφθηκαν κατά πλειοψηφία (με μειοψηφούντα τις περισσότερες φορές του κ. Εισηγητή Δικαστή) και τέλος άλλες απορρίφθηκαν ομόφωνα.

Για όλες δε τις υποθέσεις της α΄κατηγορίας το Ελληνικό Δημόσιο άσκησε αίτηση αναίρεσης στο Σ.Τ.Ε, ενώ για τις υπόλοιπες άσκησαν οι ενάγοντες στο ίδιο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο εξέδωσε τις αποφάσεις του κυρίως «εν καιρώ Μνημονίων», κάνοντας δεκτές τις θέσεις του Ελληνικού Δημοσίου και παρέπεμψαν τις υποθέσεις να εκδικαστούν ξανά στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Βόλου με άλλη νομική βάση.

Μάλιστα εκδόθηκαν σε εκτέλεση των άνω αποφάσεων του Εφετείου και διαταγές πληρωμής του Ειρηνοδικείου Βόλου, οι οποίες απέβησαν ατελεσφόρητες και δεν κατορθώθηκε η εκτέλεσή τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τη στιγμή που οι υποθέσεις άρχισαν τα τελευταία χρόνια να εκδικάζονται στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Βόλου για το δεύτερο αίτημα των ακτημόνων-κτηνοτρόφων που αφορά την αποζημίωσή τους λόγω απώλειας εισοδημάτων, αντίδικο είχαν αυτή τη φορά την Περιφέρεια Θεσσαλίας !!!!, η οποία απέκρουε τις αγωγές των ακτημόνων-κτηνοτρόφων και ζητούσε την απόρριψή τους .

Με τις αποφάσεις, κυρίως του Εφετείου Αθηνών (τελεσίδικες) το Δικαστήριο « απορρίπτει τους αντίθετους ισχυρισμούς του Ελληνικού Δημοσίου, καθιστώντας επιβεβλημένη την άμεση αποζημίωση των εναγομένων », ενώ δέχεται « ότι εξ αιτίας του επαναπλημμυρισμού της λίμνης Κάρλας δημιουργήθηκαν δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις στους ενάγοντες, αφού εκείνοι στερήθηκαν τις εκτάσεις που καλλιεργούσαν και ως εκ τούτου τα μέσα βιοπορισμού τους αναγκαζόμενοι να αναζητήσουν νέους τρόπους επιβίωσης».

β) ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

Δύο από τις άνω υποθέσεις, μετά την περάτωσή τους στο Σ.Τ.Ε (η μία κτηνοτρόφου από το Κεραμίδι και η άλλη 85 ακτημόνων-δικαιούχων 10 στρεμμάτων στην πρώην λίμνη από τα χωριά Στεφανοβίκειο, Ριζόμυλο και Κανάλια), μεταφέρθηκαν να εκδικασθούν με προσφυγή των εναγόντων στο Ευρωπαικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α).

Είναι οι υποθέσεις Φράγκος κατά Ελλάδας που εκδόθηκε στις 10-5-2011 και Σβερενόπουλος και λοιποί κατά Ελλάδας που εκδόθηκε στις 16-7-2015, με αιτήματα την παραβίαση από το Ελληνικό Κράτος των άρθρων της Ε.Σ.Δ.Α.: α) 6 παρ. 1, ως προς τη διάρκεια της δίκης , β) 13 , δηλ. του δικαιώματος σε αποτελεσματική δικαστική προστασία και γ) 1 του Α΄Προσθέτου Πρωτοκόλλου, δηλ. του δικαιώματος στην απόλαυση της Περιουσίας.

Και οι δύο αποφάσεις του Δικαστηρίου καταδίκασαν την Ελλάδα για παραβίαση άρθρων της Σύμβασης (Ε.Σ.Δ.Α) και συγκεκριμένα των άρθρων 6 παρ. 1, « όσο αφορά στη διάρκεια διαδικασίας ενώπιον των Εθνικών Δικαστηρίων» και του άρθρου 13 « περί προσφυγής των ενδιαφερομένων ενώπιον Εθνικής αρχής για τη διατύπωση παραπόνων» και κάλεσε το Ελληνικό Κράτος να καταβάλει στους προσφεύγοντες ένα χρηματικό ποσό για ηθική τους βλάβη.

Μάλιστα κατά τη διάρκεια της πολύχρονης διαδικασίας (διήρκησε 6 ολόκληρα χρόνια) η Ελληνική Κυβέρνηση είχε κληθεί από το Ευρωπαικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Δ.Δ.Α), να γνωστοποιήσει τη θέση της όσο αφορά τον φιλικό διακανονισμό της υπόθεσης (άρθρο 12 του Κανονισμού) μέχρι 26-7-2012, η οποία ωστόσο αρνήθηκε.

γ) ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ –ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΘΕΣΜΟΥΣ

Παράλληλα με τον Δικαστικό αγώνα όλα αυτά τα χρόνια έγιναν παρεμβάσεις στους Πολιτικούς Τοπικής και Κεντρικής Σκηνής καθώς και στις Τοπική-Νομαρχιακή-Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, επιδιώκοντας μια εξωδικαστική λύση του ζητήματος αποζημίωσης των ακτημόνων και κτηνοτρόφων της Κάρλας για λόγους Κοινωνικής Αποκατάστασής τους.

Ωστόσο όμως οι ανωτέρω εκμεταλλεύονταν το θέμα και αναλώνονταν σε επικοινωνιακές και όχι σε ουσιαστικές ενέργειες, ουσιαστικά κρατώντας μία « ισορροπία» ανάμεσα στις διεκδικήσεις των θιγομένων και στις θέσεις του Ελληνικού Δημοσίου, γεγονός που εξυπηρετούσε καθαρά τις επιδιώξεις του τελευταίου.

δ)ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΕΥΡΩΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΩΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Επίσης, παράλληλα έγινε αναφορά προσκομίζοντας τελεσίδικες αποφάσεις του Εφετείου Αθηνών που δικαίωναν κάποια κατηγορία ακτημόνων και κτηνοτρόφων της Κάρλας ήδη από τις 4-8-2008 στο Ευρωκοινοβούλιο, η αρμόδια Επιτροπή Αναφορών του οποίου στη συνέχεια ενημέρωσε την Ευρωπαική Επιτροπή, η οποία αποφάνθηκε ότι «βάσει Κανονισμού της Ε.Ε, εγκρίθηκε επιλέξιμη δαπάνη 10% επί της συνολικής επιλέξιμης δαπάνης του έργου, επαναδημιουργίας της λίμνης, η οποία ανέρχεται σε 15.202.000 ΕΥΡΩ, από τα οποία 11.740.000 ΕΥΡΩ αναλογούν στο υπό έργο « Ταμιευτήρας Κάρλας και συναφή έργα», η οποία καταβλήθηκε στο Ελληνικό Δημόσιο για την πληρωμή των θιγομένων του έργου», που κατά την άποψή μας είναι οι ακτήμονες και οι κτηνοτρόφοι της Κάρλας.

Τέλος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφαίνεται ότι « η πραγματική πληρωμή του ποσού των αποζημιώσεων που αποφάσισε το Ελληνικό Δικαστήριο εμπίπτει στην Εθνική Νομοθεσία».

ε)ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

Πρέπει να σημειωθεί ότι το Ε.Δ.Δ.Α στη συγκεκριμένη υπόθεση « ΣΒΕΡΕΝΟΠΟΥΛΟΣ και άλλοι κατά ΕΛΛΑΔΑΣ» δεν εξέτασε την ουσία της υπόθεσης , ωστόσο όμως αποτελεί σίγουρα μεγάλη νομική επιτυχία και μία αναγνώριση του δίκαιου δικαστικού αγώνα για Κοινωνική Αποκατάσταση των ακτημόνων και κτηνοτρόφων όλων των παρακάρλιων περιοχών, οι οποίοι υπέστησαν από τη συμπεριφορά του Ελληνικού Κράτους σημαντική υλική ζημία καθώς αυτό μέσω των διοικητικών πράξεων που εξέδωσε, αλλά κυρίως λόγω των παραλείψεών του να εξειδικεύσει στην περίπτωση των προσφευγόντων τη νομοθεσία του που το ίδιο έχει θεσπίσει, πέτυχε να ανατρέψει για μια ακόμη φορά τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες διαβίωσης των προσφευγόντων και να τους στερήσει τη γη από την οποία προορίζονταν τα προς το ζην, χωρίς να τους αποκαταστήσει ή και αποζημιώσει.

Το αν αυτή η απόφαση του Ε.Δ.Δ.Α αποτελεί πρόκριμα για την δικαίωση και των 2.400 ακτημόνων και 90 κτηνοτρόφων όλης της παρακάρλιας ζώνης των χωριών Στεφανοβικείου, Ριζομύλου, Καναλίων, Κεραμιδίου, Βενέτου, Κερασιάς και Γλαφυρών, οι οποίοι προσέφυγαν στα Ελληνικά Δικαστήρια ήδη από το έτος 2000, αυτό είναι ένα ζήτημα, αφού ήδη παρήλθαν ήδη 16 ολόκληρα χρόνια, με πολυδάπανους δικαστικούς αγώνες που επιβάρυναν τους νομικούς που χειρίστηκαν την υπόθεση, με το Ελληνικό Δημόσιο να στρεψοδικεί και να αρνείται πεισματικά να συναινέσει στην αναγνώριση του δίκαιου αιτήματος Κοινωνικής Αποκατάστασης των ακτημόνων και κτηνοτρόφων της Κάρλας.

Β. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

*Ο Σωτήρης Γκανάτσιος είναι δικηγόρος
Τ. ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΗ ΑΡΙΘΜ. 2 ΒΟΛΟΣ
ΤΗΛ. 24210 22647- ΚΙΝ. 6977334733
Email : sotirisganatsios@yahoo.gr