Βρίσκεστε εδώ: ΚΕΝΤΡΙΚΗ » ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ - ΑΡΘΡΑ » Βιώσιμη κινητικότητα και νέοι ποδηλατόδρoμοι στον Βόλο, μια ακόμα ευκαιρία ή απειλή;
Βιώσιμη κινητικότητα και νέοι ποδηλατόδρoμοι στον Βόλο, μια ακόμα ευκαιρία ή απειλή;

Βιώσιμη κινητικότητα και νέοι ποδηλατόδρoμοι στον Βόλο, μια ακόμα ευκαιρία ή απειλή;

 

της

Αναστασίας Τράμπα
Πολ.Μηχ/κος –Συγκοινωνιολόγος ΕΜΠ
MSc Πολεοδομία –Χωροταξία,
ΕΔΙΠ, Εργαστήριο Πολεοδομικού & Χωροταξικού Σχεδιασμού
Πεδίον Άρεως, 38334 Βόλος


Πρόσφατα ανακοινώθηκε στον τύπο η υπογραφή σύμβασης για υλοποίηση νέου έργου «Επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων στον αστικό ιστό Βόλου – Νέας Ιωνίας», προϋπολογισμού 1.465.000 ευρώ με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ ς 2014-2020 και φορέα υλοποίησης και κύριο του έργου τον Δήμο Βόλου.

Η ανωτέρω μελέτη προτείνει την δημιουργία λωρίδων ποδηλάτου σε επιλεγμένες οδούς (κατά ζεύγη) με βαφή επί του οδοστρώματος (και κατάργηση εκ δεξιών στάθμευσης).
Επίσης στο δημοσίευμα αναφέρεται α) ότι πρόκειται για έργο, το οποίο προτείνεται στον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Βόλου και β) η δημιουργία των νέων ποδηλατοδρόμων στον οικιστικό ιστό του Βόλου και της Ν. Ιωνίας, θα επεκτείνουν και θα ολοκληρώσουν το υφιστάμενο δίκτυο.

Για αρχή θεωρώ απαραίτητη μια σύντομη επισκόπηση:
α) στο ευρωπαϊκό πλαίσιο για την βιωσιμότητα και την ήπια κινητικότητα καθώς και τα προτεινόμενα έργα για διευκόλυνση αυτής της ήπιας κινητικότητας (π.χ. πεζόδρομοι – ποδηλατόδρομοι) και τις χρηματοδοτήσεις των έργων μέσω ΕΣΠΑ.
Πράγματι τις τελευταίες 3 δεκαετίες η ευρωπαϊκή πολιτική για την βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων θέτει ως κυρίαρχο στόχο την επίτευξη της βιώσιμης κινητικότητας, την ενεργειακή μετάβαση με απεξάρτηση από τη χρήση ΙΧ και τα υγρά καύσιμα, την αποφυγή φαινομένων κυκλοφοριακής συμφόρησης και την βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο αυτό προτείνει την προώθηση των εναλλακτικών στην χρήση του ΙΧ τρόπων μετακίνησης, αφενός με οργάνωση ελκυστικών και αποτελεσματικών Δημοσίων Συγκοινωνιών (κατά το πρότυπο των ευρωπαϊκών πόλεων) αφετέρου με την διευκόλυνση της ‘ήπιας κινητικότητας' δηλαδή την δημιουργία ασφαλών και ευχάριστων υποδομών για τις ήπιες μετακινήσεις ‘με ανθρώπινη ενέργεια' (π.χ. πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι) με στόχο την
προσέλκυση χρηστών και αποφυγή χρήσης του Ι.Χ. (τουλάχιστον για τις μετακινήσεις μικρού μήκους στις πόλεις ).

Για τον λόγο αυτό ΄προωθούνται έργα (πεζόδρομοι / ποδηλατόδρομοι) με στόχο ακριβώς να διευκολύνουν αυτήν την ‘ήπια κινητικότητα στις πόλεις με σημαντικές χρηματοδοτήσεις (ΕΣΠΑ κ.ά.) 
Παράλληλα και ο πολεοδομικός σχεδιασμός έχει ενσωματώσει την ‘ήπια μετακίνηση' στους στόχους και αρχές οργάνωσης του Δημόσιου Χώρου, ενώ στη συνέχεια το στρατηγικό σχέδιο για τις μετακινήσεις όπως είναι το ‘σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας' (σβακ), θα εξετάσει το συνολικό σχέδιο μεταφορών στις πόλεις, τα επίκαιρα κυκλοφοριακά δεδομένα και θα δώσει τις κατευθύνσεις συνολικά για την οργάνωση όλων των δικτύων και τις αστικές
μετακινήσεις (μηχανοκίνητες και μη) και θα εξειδικεύσει το που και πως θα οργανωθούν οι αντίστοιχες ήπιας μετακίνησης.

Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι στην πόλη του Βόλου αυτή την περίοδο είναι σε φάση υπογραφής εκπόνησης μελέτης σβακ η οποία κανονικά θα έπρεπε να προηγηθεί της υλοποίησης οποιουδήποτε έργου μεταφορών όμως παρόλα αυτά το έργο ποδηλατοδρόμων προχωράει προς υλοποίηση πριν την υλοποίηση του σβακ.
β) στην διαδικασία έγκρισης του συγκεκριμένου έργου με βάση την ‘νέα μελέτη διαμόρφωσης δικτύου ποδηλατοδρόμων' στο Βόλο
Προσωπικά έλαβα γνώση για την αναφερόμενη μελέτη στην επιτροπή ‘Βιώσιμης Κινητικότητας' του Δήμου Βόλου (σε συνεδρίαση 1/3/17, συμμετείχα ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου), όπου τοποθετηθήκαμε όλοι κατ' αρχήν θετικά (ΝΑΙ) επί της αρχής' (για την δημιουργία ποδηλατοδρόμων, όπως και σε κάθε έργο προς όφελος της ήπιας κινητικότητας στην πόλη) με την επιφύλαξη να εξετάσουμε την μελέτη και στη συνέχεια (αφού μας κοινοποιήθηκε η μελέτη) έστειλα γνωμοδότηση (8/3/2017 προς τον Δήμο, το ΤΕΕ, με κοινοποίηση τύπο (https://e-thessalia.gr/nei-podilatodromi-ston-volo-ke-viosimi-kinitikotita/) επισημαίνοντας τα παρακάτω θέματα:
1. Το προτεινόμενο έργο ποδηλατοδρόμων όπως παρουσιάζεται στη συγκεκριμένη μελέτη δεν λαμβάνει υπόψη επιπτώσεις και δεν προτείνει εναλλακτικές λύσεις (π.χ. για την εξυπηρέτηση των αναγκών στάθμευσης των μονίμων κατοίκων).
Ειδικά για οδούς με μεγάλο συνολικό πλάτος (όπως π.χ. Ρήγα Φεραίου, Κασσαβέτη )  προτεινόμενη λύση λωρίδας ποδηλάτου στο οδόστρωμα με κατάργηση εκ δεξιών στάθμευσης δεν είναι απαραίτητη και θα επιφέρει άσκοπη αναστάτωση, με αποτέλεσμα την κατοίκων περιοχής και την απαξίωση του έργου (αντιδράσεις στο έργο όπως το 2009).
Πράγματι θα μπορούσε να αποφευχθεί η διατάραξη και η απώλεια θέσεων στάθμευσης από τις 2 πλευρές στις παραπάνω οδούς καθώς υπάρχει ικανό πλάτος οδών 16-20μ (εξ αυτών μόνο 8-10μ αρκούν για λωρίδα κίνησης οχημάτων μαζί με διπλή στάθμευση στις 2 πλευρές οδού), ενώ στον υπόλοιπο δημόσιο χώρο μπορεί να γίνει επανασχεδιασμός των οδών με ανακατάταξη του κυκλοφοριακού χώρου, νέο ρείθρο πεζοδρομίου εκ δεξιών) και οργάνωση ήπιας κυκλοφορίας πεζών και ποδηλάτων (πεζοποδηλατόδρομος) με στόχο την βέλτιστη εξυπηρέτηση των αναγκών όλων των χρηστών (πεζών, ποδήλατων, κυκλοφορία, στάθμευση).
Ειδικότερα για την οδό Ρήγα Φεραίου επισημαίνω τα εξής:
α) το έργο αποτελεί μια ακόμα! ευκαιρία για συνολική αναβάθμιση ώστε να γίνει η βέλτιστη αξιοποίηση του συνολικού πλάτους της διατομής οδών με επανασχεδιασμό και αναδιανομή του κυκλοφοριακού χώρου. Η κατάργηση στάθμευσης ΔΕΝ χρειάζεται και θα προκαλέσει πολλά προβλήματα και αντιδράσεις των κατοίκων.
β) η προτεινόμενη λοξή στάθμευση, ΔΕΝ ενδείκνυται για συλλεκτήρια οδό, όπως η συγκεκριμένη, διότι αφενός δεν εξασφαλίζει επιπλέον θέσεις στάθμευσης (παρά μόνο ένα μικρό ποσοστό) σε σχέση με την παράλληλη προς πεζοδρόμιο και αφετέρου μειώνει αισθητά την λειτουργικότητα και κυκλοφοριακή ικανότητα της οδού.
γ) τα πεζοδρόμια της οδού πάσχουν και μαζί η ‘βιώσιμη κινητικότητα' (πλακόστρωση κατεστραμμένη, κατάληψη από παντός είδους εμπόδια) επικίνδυνα για χρήση από πεζούς, άτομα με αμαξίδια και γενικά όλα τα Εμποδιζόμενα Άτομα και ΑμΕ.Α. (πολλές φορές οι πεζοί να αναγκάζονται να κυκλοφορούν στο δρόμο!) κι αυτό είναι το πιο σημαντικό πρόβλημα της ήπιας κινητικότητας και δεν αντιμετωπίζεται ενώ θα ήταν αναμενόμενο μετά από αλλεπάλληλες χρηματοδοτήσεις να αναβαθμίζεται σταδιακά η Ρήγα Φεραίου προς όφελος της ήπιας μετακίνησης (πεζών και ποδηλάτων).
Εξάλλου το εγκεκριμένο (ΦΕΚ 1053/2016), προτείνει πολλές εναλλακτικές επιλογές (λωρίδα ποδηλάτου, πεζοποδηλατόδρομο κ.α.) με γνώμονα την οδική ασφάλεια, την συνοχή και την ελκυστικότητα ενός ολοκληρωμένου δικτύου.
1. Ιστορικό ποδηλατοδρόμων στην πόλη του Βόλου – Υφιστάμενο δίκτυο ποδηλάτων;
Η πόλη του Βόλου έχει μακρά παράδοση στην χρήση ποδηλάτου (επίπεδη στο μεγαλύτερο μέρος και με σχετικά μικρές αποστάσεις ανάμεσα στις συνοικίες και το κέντρο της 2-5χλμ) ανέκαθεν και σήμερα κυκλοφορούν ποδήλατα χρησιμοποιώντας αφενός την παραλιακή ζώνη (από το έως την συνοικία των Παλαιών), όπου πεζοί και ποδήλατα κινούνται με ασφάλεια και άνεση αφετέρου διαχέονται μέσα στο οδικό δίκτυο της πόλης (κυκλοφορία
ποδηλάτου μαζί με οχήματα με σεβασμό όλων στον Κ.Ο.Κ.).
Ακόμα η κίνηση του ποδηλάτου διευκολύνεται ιδιαίτερα στην κεντρική περιοχή όπου η μετατροπή οδών σε ΠΗΚ (Περιοχή Ήπιας Κινητικότητας) έχει ως αποτέλεσμα τις χαμηλές ταχύτητες κυκλοφορίας οχημάτων (20 χλμ χωρίς προτεραιότητα στο ΙΧ) και άρα μεγαλύτερη ασφάλεια για όλους τους μετακινούμενους.

Για την ιστορία αναφέρω ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εκπονηθεί πολλές μελέτες με στόχο την ένταξη του ποδηλάτου και την προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας στο Βόλο (π.χ. Ρήγα Φεραίου, 1994-95 διαγωνισμός για δημιουργία γραμμικού πάρκου, 2006, 2008, 2009 ποδηλατόδρομοι κ.α.)όπου τα έργα (οι διαμορφώσεις πρασίνου-παρτέρια) που δημιουργήθηκαν στα 2 άκρα οδού (ανατολικό και δυτικό τμήμα (Ιωλκού έως Κραυσίδωνα) έχουν κατακλυστεί από στάθμευση καθώς δεν υπήρξε πρόβλεψη για τις ανάγκες των μονίμων κατοίκων, και η λωρίδα κίνησης (3,5μ) εξυπηρετεί από κοινού όλους τους χρήστες (Ι.Χ. / ποδήλατα/ πεζούς).
2. Η Ορθολογική διαδικασία σχεδιασμού
Σύμφωνα με τη θεωρία του σχεδιασμού κάθε μελέτη ακολουθεί μια ορθολογική διαδικασία η οποία περιλαμβάνει:
Α) ανάλυση των δεδομένων ευρύτερου χώρου, λειτουργικά και γεωμετρικά χαρακτηριστικά των οδών, κατηγορίας οδών (αρτηρία/ συλλεκτήρια/ τοπική), χρήσεις γης της  ευρύτερης περιοχής (περιοχή κατοικίας, καταγραφή αναγκών στάθμευσης κατοίκων κ.α.)
Β) σύγκριση μεταξύ εναλλακτικών προτάσεων που θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν την επίτευξη του στόχου (δηλαδή την βελτίωση των συνθηκών ήπιας κινητικότητας)
Η σύγκριση μεταξύ εναλλακτικών λύσεων γίνεται με κριτήρια πολεοδομικά, οικονομίας, προστασίας, αναβάθμισης του περιβάλλοντος καθώς και αποδοχής από τους χρήστες/πολίτες.
Πράγματι το εν λόγω (ΦΕΚ 1053/2016), περιλαμβάνει πολλές εναλλακτικές προτάσεις με διαφορετικούς τύπους ποδηλατοδρόμων (λωρίδες ποδηλάτου επί της οδού, ή επί του πεζοδρομίου ή σε ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ οδού και πεζοδρομίου, ή πεζοποδηλατόδρομο κ.α.)
Γ) Η επιλογή τελικής πρότασης προκύπτει από την αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων δηλαδή εν προκειμένω η επιλογή του κατάλληλου τύπου ποδηλατοδρόμου για κάθε οδό.
Δ) Η τελική πρόταση τίθεται σε ευρεία και ουσιαστική διαβούλευση των εμπλεκομένων φορέων με συμμετοχή των κατοίκων (όχι μια τυπική αναφορά στην επιτροπή ΔΒΚ όπου λαμβάνεται απόφαση με ψήφο ΝΑΙ ή ΟΧΙ κατά πλειοψηφία) .
Σύμφωνα με τα παραπάνω η παρούσα μελέτη «Επέκταση δικτύου ποδηλατοδρόμων στον αστικό ιστό Βόλου-Νέας Ιωνίας» δεν αξιολογείται ως ολοκληρωμένη καθώς δεν περιλαμβάνει τα ανωτέρω απαραίτητα στάδια Β, Γ, Δ, δηλαδή:
δεν έχει εξετάσει τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις για δημιουργία ποδηλατοδρόμων σε κάθε οδό ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της με βάση το (ΦΕΚ 1053/2016),
δεν έχει γίνει η σύγκριση μεταξύ εναλλακτικών προτάσεων ώστε να προκύψει η τελική βέλτιστη λύση για κάθε οδό για επίτευξη του στόχου που είναι η βελτίωση των συνθηκών ήπιας κινητικότητας μέσω της ένταξης του ποδηλάτου στην πόλη.
δεν έχει γίνει ουσιαστική διαβούλευση παρά μόνο μια τυπική διαδικασία στην ΔΒΚ
.3. Προτάσεις
Για τους παραπάνω λόγους προτείνω αναμόρφωση της μελέτης (πριν την υλοποίηση νέου
έργου).
Η ανάλυση θα πρέπει να περιλαμβάνει τις οδούς και ειδικότερα (π.χ.Ρήγα Φεραίου, Κασσαβέτη) όπου υπάρχει το μεγάλο πλάτος πεζοδρομίων να γίνει επανασχεδιασμός της διατομής των οδών (πιθανή μετακίνηση του ρείθρου από την μία πλευρά) με στόχο την βέλτιστη αξιοποίηση της συνολικής διατομής τους για την βελτίωση των συνθηκών ήπιας κινητικότητας συνολικά (πεζών και ποδηλάτων).
Επισημαίνω ότι εκεί όπου υπάρχει ικανό πλάτος οδών (16-20μ από οικοδομική σε οικοδομική γραμμή) αρκεί για εξυπηρέτηση όλων των αναγκών δεν χρειάζεται να διαταραχτεί η στάθμευση από τις 2 πλευρές του δρόμου ( 8-10μ αρκούν για λωρίδα κίνησης οχημάτων μαζί με διπλή στάθμευση στις 2 πλευρές οδού.)
Η συνολική θεώρηση του έργου των ποδηλατόδρομων αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για αναβάθμιση των οδών που επιλέγονται, ώστε να γίνει η βέλτιστη αξιοποίηση της διατομής τους (οδού και πεζοδρομίου) με στόχο την βελτίωση της εικόνας αλλά και των συνθηκών ήπιας κινητικότητας συνολικά (πεζών και ποδηλάτων).
Επίσης απαραίτητο είναι στο πλαίσιο νέων έργων ποδηλατοδρόμων να γίνει και του χαρακτηριζόμενου ως ‘υφιστάμενο δίκτυο ποδηλάτων' καθώς σε πολλά σημεία είναι ακατάλληλο, μη ασφαλές, μη λειτουργικό και επικίνδυνο για όλους τους χρήστες (ποδήλατα – πεζούς- δίκυκλα – αυτοκίνητα).
Συγκεκριμένα μεγάλη επικινδυνότητα παρουσιάζουν:
Ο παρόχθιος του Αναύρου (υπάρχει μόνο κατακόρυφη σήμανση- πινακίδες που δηλώνει ποδηλατόδρομο σε συν/χρηση με κυκλοφορία οχημάτων διπλής
κατεύθυνσης!
Ο ποδηλατόδρομος από Πευκάκια προς Αλυκές υπάρχει χάραξη ποδηλατολωρίδων διπλής κατεύθυνσης στο δεξιό ρεύμα κυκλοφορίας οχημάτων! οπότε κατά την επιστροφή (από Αλυκές προς Πευκάκια) οι ποδηλάτες έρχονται αντιμέτωποι με οχήματα χωρίς ορατότητα λόγω μεγάλης κλίσης (ευτυχώς είναι σε αχρησία … αλλιώς θα υπήρχαν σοβαρά ατυχήματα)
Στο δια ταύτα, σήμερα πάλι στην εκπνοή του 2020 τρέχουμε να προλάβουμε χρηματοδότηση (ΕΣΠΑ 2014- 2020) και βρισκόμαστε (όπως το 2009 ακριβώς μετά από μια δεκαετία!) -ανέτοιμοι- μπροστά στο ίδιο ακριβώς δίλημμα, να γίνει ένα έργο στα γρήγορα να προλάβει να εκταμιευθεί η χρηματοδότηση ή αλλιώς κινδυνεύουν να χαθούν τα κονδύλια για την πόλη!
Το παρελθόν πρέπει να μας διδάσκει ώστε να αποφεύγονται τα ίδια λάθη, είναι προφανές ότι όταν αγνοούνται οι επιπτώσεις από τα έργα (όπως οι ανάγκες στάθμευσης μονίμων κατοίκων), μοιραία δημιουργούνται αντιδράσεις και οδηγούνται τα έργα σε απαξίωση και τελικά στην πράξη πάει χαμένη η χρηματοδότηση.
Η κάθε χρηματοδότηση ανήκει στην πόλη και τους πολίτες πρέπει να έχει ως σκοπό, να πετύχει τον στόχο, δηλαδή να βελτιώσει την καθημερινότητά τους.
Η εκάστοτε δημοτική αρχή και οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι απλά διαχειριστές των χρηματοδοτήσεων που αφορούν την πόλη και τους πολίτες και θα πρέπει τα έργα που επιλέγονται να αποδίδουν το μέγιστο όφελος, εν προκειμένω την προώθηση της βιώσιμης – ήπιας κινητικότητα.
Η διαβούλευση θα πρέπει να είναι ουσιαστική και οι πολίτες ενήμεροι για τα έργα που τους αφορούν και πως αυτά θα επηρεάσουν το περιβάλλον που ζουν και την καθημερινότητά τους και να συμφωνήσουν/ αποδεχτούν την υλοποίηση των έργων.

Ο σχεδιασμός θα πρέπει να είναι συνολικός, να έχει συνέχεια και να ολοκληρώνεται σταδιακά και όχι το ένα έργο να αναιρεί – καταργεί το προηγούμενο.
Δεν χρειάζονται πολλά χιλιόμετρα για να αποδείξουμε ότι είμαστε «βιώσιμη πόλη» αλλά να γίνονται σταδιακά σωστές ώστε να υπάρχει αποδοχή
από τους πολίτες και οι ίδιοι να ζητούν την επέκταση των δικτύων.
Η ευρωπαϊκή επιτροπή το τονίζει ότι η ‘βιώσιμη κινητικότητα' σε μια πόλη δεν αξιολογείται μόνο από το μήκος των υποδομών (χλμ ποδηλατοδρόμων) αλλά κυρίως από την αποτελεσματικότητα και την ενσωμάτωση τους δηλαδή την ποιότητα και την ασφάλεια πουπαρέχουν και κυρίως τον βαθμό χρήσης τους από τους πολίτες.

Χρειάζεται να υπάρχει ‘μακροπρόθεσμος σχεδιασμός με όραμα και συνέχεια', το κάθε έργο να συμπληρώνει το προηγούμενο και όχι να το αναιρεί ή καταργεί,, να υπάρχει μια συνολική αντιμετώπιση και δέσμευση στους στόχους για διευκόλυνση της ήπιας κινητικότητας' αναβάθμιση του δημόσιου χώρου και την βέλτιστη εξυπηρέτηση των αναγκών όλων των χρηστών (πεζών– ποδήλατων αλλά και της κυκλοφορίας οχημάτων και στάθμευσης).
Το έργο βέβαια το οποίο θα ήταν πραγματικά εμβληματικό! για την πόλη και ιδιαίτερα χρήσιμο για τους πολίτες, θα ήταν η δημιουργία από έναν παραλιακό πεζο-ποδηλατόδρομο (στην παραλιακή οδό από Άναυρο μέχρι Αγριά/ Σουτραλί 5- 6 χλμ), με πλήρη διαχωρισμό από την κυκλοφορία οχημάτων (με νησίδα πρασίνου), με κατάλληλη διαμόρφωση δαπέδου (ενσωμάτωση των γραμμών του τρένου φωτισμό και μείωση ταχύτητας κυκλοφορίας
οχημάτων (π.χ. όριο κυκλοφορίας 40 χλμ ).


PagasitikosNews logo

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

    Dark Mode

    "Αλιεύοντας" την είδηση