Ενόψει του επικείμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της συνόδου κορυφής για το ευρώ τον Δεκέμβριο, η Επιτροπή παρουσιάζει δράσεις για να ενισχυθεί ο ρόλος του ευρώ σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο.

Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο του 2018, ο πρόεδρος Γιούνκερ υπογράμμισε τη στρατηγική σημασία του ευρώ και την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι το ενιαίο νόμισμα μπορεί να διαδραματίσει πλήρως το ρόλο του στη διεθνή σκηνή. Υποστηριζόμενο από τις επικείμενες αποφάσεις για την ενίσχυση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, την ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και την προώθηση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών, το ευρώ πρέπει να αναπτύξει τον παγκόσμιο ρόλο του και να προβάλει πλήρως την πολιτική, οικονομική και χρηματοπιστωτική βαρύτητα της ευρωζώνης. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή, σε ανακοίνωση περιγράφει σήμερα τα οφέλη από μια τέτοια ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ για την ΕΕ και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, και προτείνει πρωτοβουλίες με στόχο να ενισχυθεί ο ρόλος του ενιαίου νομίσματος. Ως μέρος αυτής της προσπάθειας, η Επιτροπή ενέκρινε μια σύσταση σχετικά με τον διεθνή ρόλο του ευρώ στον τομέα της ενέργειας, προωθώντας την ευρύτερη χρήση του ευρώ στον στρατηγικό αυτό τομέα.

Η προώθηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ αποτελεί μέρος της δέσμευσης της Ευρώπης για ανοικτές, πολυμερείς και βασισμένες σε κανόνες παγκόσμιες συναλλαγές και οικονομία. Αυτό έρχεται σε μια συγκυρία όπου οι πρόσφατες παγκόσμιες τάσεις, η εμφάνιση νέων οικονομικών δυνάμεων, παράλληλα με την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, συνηγορούν υπέρ μιας πιθανής στροφής προς ένα πιο διαφοροποιημένο και πολυπολικό σύστημα πολλών παγκόσμιων νομισμάτων.

Η απόφαση να χρησιμοποιείται ένα νόμισμα λαμβάνεται εν τέλει από τους συμμετέχοντες στην αγορά και ο στόχος είναι να μην γίνονται παρεμβάσεις στην εμπορική ελευθερία ή να μην περιορίζονται οι δυνατότητες επιλογής. Ωστόσο, η ενίσχυση του ρόλου του ευρώ θα συμβάλει στη βελτίωση της ανθεκτικότητας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, παρέχοντας στους διαχειριστές της αγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο πρόσθετες επιλογές και καθιστώντας τη διεθνή οικονομία λιγότερο ευάλωτη σε κλυδωνισμούς. Στο εσωτερικό της, θα δώσει επίσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση τη δυνατότητα να ενισχύσει την προστασία των πολιτών και των επιχειρήσεών της, να υπερασπίζεται τις αξίες της και να προωθεί τα συμφέροντά της διαμορφώνοντας τις παγκόσμιες υποθέσεις σύμφωνα με το βασιζόμενο σε κανόνες πολυμερές σύστημα. Μια ευρύτερη παγκόσμια χρήση του ευρώ θα μείωνε το κόστος και τους κινδύνους για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, καθώς και τα επιτόκια που καταβάλλουν τα νοικοκυριά.

Πρωτοβουλίες για να ενισχυθεί ο ρόλος του ευρώ

• ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, της Τραπεζικής Ένωσης και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών της Ευρώπης. Έχουν εγκριθεί μόνο επτά από τις 40 βασικές προτάσεις της Επιτροπής προς τους συννομοθέτες στους εν λόγω τομείς.
• πρόσθετα μέτρα για να ενισχυθεί ο συγκροτημένος ευρωπαϊκός χρηματοπιστωτικός τομέας, καθώς και για ισχυρότερες υποδομές των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών· ισχυροί δείκτες αναφοράς επιτοκίων και ένα ενοποιημένο σύστημα άμεσων πληρωμών στην ΕΕ.
• πρωτοβουλίες που συνδέονται με τον διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα: συνεχής συνεργασία μεταξύ κεντρικών τραπεζών για τη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας· αύξηση του μεριδίου των χρεογράφων που εκδίδονται σε ευρώ από ευρωπαϊκές οντότητες· ενίσχυση της οικονομικής διπλωματίας για την προώθηση της χρήσης του ευρώ και την παροχή τεχνικής βοήθειας με σκοπό τη βελτίωση της πρόσβασης στο σύστημα πληρωμών σε ευρώ από ξένες οντότητες, ιδίως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξωτερικού επενδυτικού σχεδίου.

Ευρύτερη χρήση του ευρώ σε καίριους στρατηγικούς τομείς

Η Επιτροπή καλεί επίσης τα κράτη μέλη να προωθήσουν την ευρύτερη χρήση του ευρώ σε στρατηγικούς τομείς. Παρά τη θέση τους ως μεγάλων αγοραστών καθώς και σημαντικών παραγωγών, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να συναλλάσσονται σε δολάρια ΗΠΑ σε βασικές στρατηγικές αγορές, συχνά ακόμη και μεταξύ τους. Το γεγονός αυτό εκθέτει τις επιχειρήσεις σε συναλλαγματικούς και πολιτικούς κινδύνους, όπως οι μονομερείς αποφάσεις που επηρεάζουν άμεσα τις συναλλαγές σε δολάρια. Σ' αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα σύσταση για την προώθηση της ευρύτερης χρήσης του ευρώ στις διεθνείς ενεργειακές συμφωνίες και συναλλαγές. Η εν λόγω σύσταση θα εξασφαλίσει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μεγαλύτερη αυτονομία και ίδια χρηματοδότηση με μειωμένη έκθεση σε νομικές ενέργειες εκ μέρους δικαιοδοσιών τρίτων χωρών.Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί ο στόχος της ΕΕ να οικοδομήσει μια Ενεργειακή Ένωση που κατοχυρώνει τον ασφαλή, βιώσιμο και προσβάσιμο ενεργειακό εφοδιασμό.

Η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια σειρά από στοχευμένες διαβουλεύσεις με ενδιαφερόμενους φορείς και θα υποβάλει έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματα το καλοκαίρι του 2019.

• Η Επιτροπή θα ξεκινήσει διαβούλευση σχετικά με το δυναμικό της αγοράς για ευρύτερη χρήση συναλλαγών σε ευρώ για το πετρέλαιο, τα προϊόντα διύλισης και το φυσικό αέριο.
• Όσον αφορά τις πρώτες ύλες (μέταλλα και ορυκτά) και τα βασικά γεωργικά προϊόντα διατροφής, η Επιτροπή θα διαβουλευθεί με τα ενδιαφερόμενα μέρη ώστε να εξευρεθούν τρόποι αύξησης των συναλλαγών σε ευρώ.
• Θα αρχίσει επίσης μια διαβούλευση η οποία θα διερευνήσει πιθανές δράσεις για την προώθηση της χρήσης του ευρώ στην κατασκευαστική βιομηχανία για τον κλάδο των μεταφορών.

Η Επιτροπή καλεί τους ηγέτες να συζητήσουν τον διεθνή ρόλο του ευρώ κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τη σύνοδο κορυφής για το ευρώ του Δεκεμβρίου.

Ιστορικό

Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2018, ο Πρόεδρος Γιούνκερ προσδιόρισε μια σειρά πολιτικών για την προώθηση της χρήσης του ευρώ ως διεθνούς νομίσματος: «Μετά από μόλις είκοσι χρόνια ύπαρξης και σε πείσμα των καταστροφολόγων που μας συνόδευαν στην πορεία αυτή, το ευρώ έχει ήδη σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Είναι πλέον το δεύτερο νόμισμα στον κόσμο μετά το δολάριο. 60 χώρες έχουν συνδέσει το δικό τους νόμισμα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με το ευρώ. Πρέπει όμως να κάνουμε περισσότερα, ώστε το ενιαίο νόμισμά μας να διαδραματίσει πλήρως τον ρόλο του στη διεθνή σκηνή.»

Το ευρώ είναι σήμερα το δεύτερο σημαντικότερο διεθνές νόμισμα. Περίπου 340 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες χρησιμοποιούν τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ κάθε μέρα στα 19 κράτη μέλη της ευρωζώνης. Περίπου 60 χώρες στον κόσμο χρησιμοποιούν, θα χρησιμοποιήσουν ή θα συνδέσουν το νόμισμά τους με το ευρώ. Είναι ένα ευρέως αποδεκτό νόμισμα για τις διεθνείς πληρωμές, και ένα σημαντικό μερίδιο των διεθνών συναλλαγματικών αποθεμάτων των αλλοδαπών κεντρικών τραπεζών και της έκδοσης χρεωστικών τίτλων στις διεθνείς αγορές είναι σε ευρώ.

Περίπου το 36 % της αξίας διεθνών συναλλαγών τιμολογήθηκε ή διακανονίστηκε σε ευρώ το 2017. Το ευρώ αντιπροσωπεύει περίπου το 20 % των διεθνών συναλλαγματικών αποθεμάτων των αλλοδαπών κεντρικών τραπεζών. Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με ποσοστό μεγαλύτερο από το μερίδιο της ευρωζώνης στο παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ).

Η δημόσια υποστήριξη του ευρώ παραμένει σταθερά υψηλή εντός της ΕΕ, ιδίως στις χώρες που χρησιμοποιούν ήδη το ευρώ. Οι Ευρωπαίοι αναγνωρίζουν το ευρώ ως ένα από τα σύμβολα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει αποφέρει ορατά και πολύ πρακτικά οφέλη στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις γενικά: σταθερές τιμές, χαμηλότερο κόστος των συναλλαγών, πιο διαφανείς και ανταγωνιστικές αγορές και αύξηση των εμπορικών συναλλαγών. Καθιστά τα ταξίδια και τη διαβίωση στο εξωτερικό ευκολότερα, διατηρεί τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα και προστατεύει τις αποταμιεύσεις.

Δέκα χρόνια μετά τη χρηματοοικονομική κρίση που συγκλόνισε τον κόσμο, η αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης έχει ενισχυθεί σημαντικά, αλλά πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες. Με βάση το όραμα που περιγράφεται στην Έκθεση των Πέντε Προέδρων του Ιουνίου 2015 και αναπτύσσεται περαιτέρω στα έγγραφα προβληματισμού σχετικά με την Εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και το Μέλλον των οικονομικών της ΕΕ της άνοιξης του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε έναν χάρτη πορείας για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Η ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ αποτελεί τόσο τη λογική συνέχεια όσο και ένα νέο βήμα σ' αυτό το συνολικό θεματολόγιο που αναπτύχθηκε κατά τα τελευταία τέσσερα έτη.