Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τη δεύτερη έκθεση σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, όπου παρατίθενται τα βήματα που έκανε η Τουρκία από την τελευταία έκθεση του Οκτωβρίου 2014.

Στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας της 29ης Νοεμβρίου, η Τουρκία δεσμεύτηκε να επιταχύνει την εκπλήρωση του χάρτη πορείας, μεταξύ άλλων με την επίσπευση της εφαρμογής όλων των διατάξεων της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή, ώστε να μπορέσει να ολοκληρωθεί η διαδικασία απελευθέρωσης των θεωρήσεων μέχρι τον Οκτώβριο του 2016, υπό τον όρο ότι θα έχουν εκπληρωθεί όλες οι απαιτήσεις μέχρι τότε. Η σημερινή έκθεση εξαίρει το νέο επίπεδο δέσμευσης και αποφασιστικότητας που επιδεικνύουν οι τουρκικές αρχές.

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, τόνισε ορισμένα σημαντικά θετικά βήματα που έχουν γίνει και παρότρυνε την περαιτέρω επιτάχυνση της διαδικασίας μεταρρυθμίσεων: «Χαιρετίζω τις προσπάθειες που καταβάλλει η Τουρκία. Ευρισκόμενες στην πρώτη γραμμή της κρίσης των Συρίων προσφύγων, οι τουρκικές αρχές επιδεικνύουν, μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, μια ανανεωμένη αποφασιστικότητα και προσήλωση στον διάλογο για την απελευθέρωση των θεωρήσεων. Έχω την πεποίθηση ότι η Τουρκία θα εφαρμόσει, λόγω του επείγοντος της κατάστασης, τα μέτρα προτεραιότητας που περιέχει η σημερινή έκθεση και ότι μπορούμε να συνεχίσουμε μαζί τις προσπάθειες εκπλήρωσης των απαιτήσεων για την απελευθέρωση των θεωρήσεων. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να βοηθά την Τουρκία στην εφαρμογή του χάρτη πορείας».

Η έκθεση επισημαίνει ότι, ειδικότερα μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας στις 29 Νοεμβρίου 2015, η Τουρκία έχει επισπεύσει τη διαδικασία μεταρρυθμίσεων με στόχο την εκπλήρωση των κριτηρίων του χάρτη πορείας. Συγκεκριμένα, η Τουρκία, η οποία φιλοξενεί και συνδράμει πάνω από 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες από την Συρία, έδωσε πρόσφατα σε αυτούς τους πρόσφυγες τη δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά εργασίας, γεγονός που αναμένεται να διευκολύνει την κοινωνική ένταξη και την αυτονομία τους. Επίσης, έλαβε σημαντικά μέτρα για να εξασφαλίσει την πρόσβαση των προσφύγων στις δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της φοίτησης των παιδιών στα σχολεία. Παράλληλα, η Τουρκία ξεκίνησε την καθιέρωση αυστηρότερων κανόνων για τις θεωρήσεις και την εισδοχή υπηκόων από χώρες που είναι σημαντικές πηγές παράτυπης περαιτέρω μετανάστευσης από την Τουρκία στην ΕΕ. Επιπλέον, η Τουρκία εξακολουθεί να ενισχύει τις συνολικές της ικανότητες επιτήρησης και διαχείρισης των συνόρων.

Στην έκθεση παρουσιάζονται επίσης τα μέτρα που πρέπει να λάβει η Τουρκία ώστε να εκπληρώσει όλες τις απαιτήσεις του χάρτη πορείας. Μεταξύ άλλων, η Τουρκία πρέπει να ξεκινήσει την έκδοση διαβατηρίων που περιέχουν τα δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΕΕ. Οι τουρκικές αρχές βρίσκονται αντιμέτωπες με μια τεράστια πρόκληση. Ως εκ τούτου, είναι επείγουσα ανάγκη να συνεχίσουν οι τουρκικές αρχές τη λήψη μέτρων για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος της παράτυπης μετανάστευσης.

Η έκθεση καλεί επίσης την Τουρκία να μειώσει τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των διαδικασιών ασύλου, να αυξήσει τη συνεργασία της με όλα τα όμορα κράτη μέλη, κυρίως όσον αφορά την επανεισδοχή αλλά και αστυνομικά και δικαστικά θέματα, καθώς και να εντείνει τη μάχη κατά της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Άλλα αναγκαία μέτρα βάσει του χάρτη πορείας είναι η έγκριση νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων που θα είναι σύμφωνη με τα πρότυπα της ΕΕ, η σύναψη συμφωνιών συνεργασίας με την Ευρωπόλ και την Eurojust, και η εκπόνηση ολοκληρωμένων μέτρων για τη διευκόλυνση της κοινωνικής ένταξης των Ρομά που ζουν στην Τουρκία. Στην έκθεση τονίζεται ότι είναι αναγκαίο η Τουρκία να ευθυγραμμίσει τη νομοθεσία της για την τρομοκρατία με τα πρότυπα της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και να εγκρίνει και να ενσωματώσει στο εθνικό της δίκαιο αρκετές διεθνείς συμβάσεις.

Στις 16 Δεκεμβρίου 2013, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε με την Τουρκία διάλογο για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, παράλληλα με την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή. Ο διάλογος για την απελευθέρωση των θεωρήσεων βασίζεται στον χάρτη πορείας για την απελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων με την Τουρκία, ένα έγγραφο που καθορίζει τις απαιτήσεις που πρέπει να εκπληρώσει η Τουρκία ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τροποποίηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 539/2001, η οποία θα παρέχει στους Τούρκους υπηκόους τη δυνατότητα να παραμένουν για μικρά διαστήματα (π.χ. 90 ημέρες ανά περίοδο 180 ημερών) στον χώρο Σένγκεν, για εργασία, τουρισμό ή οικογενειακούς λόγους, χωρίς θεώρηση.

Οι 72 απαιτήσεις που παρατίθενται στον οδικό χάρτη χωρίζονται σε πέντε θεματικές ενότητες: ασφάλεια εγγράφων, διαχείριση της μετανάστευσης, δημόσια τάξη και ασφάλεια, θεμελιώδη δικαιώματα και επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών.

Στις 20 Οκτωβρίου 2014, η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη της έκθεση σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Η πρώτη έκθεση αξιολογούσε την εκπλήρωση κάθε ενός κριτηρίου και περιείχε συστάσεις για την επίτευξη μεγαλύτερης προόδου όσον αφορά όλα τα κριτήρια.

Στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Τουρκίας της 29ης Νοεμβρίου 2015, η ΕΕ επικρότησε τη δέσμευση που ανέλαβε η Τουρκία, έναντι όλων των συμμετεχόντων κρατών μελών, να επιταχύνει την εκπλήρωση των κριτηρίων του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση των θεωρήσεων. Η κοινή δήλωση που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής καλούσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει την δεύτερη έκθεση σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας όσον αφορά την εκπλήρωση των κριτηρίων του χάρτη πορείας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2016. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας θα αρχίσει να ισχύει πλήρως τον Ιούνιο του 2016, πριν από την έναρξη εφαρμογής των διατάξεων σχετικά με τους υπηκόους τρίτων χωρών, ώστε η Επιτροπή να μπορέσει να παρουσιάσει την τρίτη της έκθεση το φθινόπωρο του 2016 με σκοπό να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία απελευθέρωσης των θεωρήσεων και να έχει αρθεί, μέχρι τον Οκτώβριο 2016, η υποχρέωση θεώρησης για τους Τούρκους υπηκόους στον χώρο Σένγκεν, υπό τον όρο ότι μέχρι τότε θα έχουν εκπληρωθεί όλες οι απαιτήσεις του χάρτη πορείας.

Η αυξημένη κινητικότητα των πολιτών σε ένα ασφαλές και ορθά διαχειριζόμενο περιβάλλον είναι ένας από τους θεμελιώδεις στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις σχέσεις της με χώρες εταίρους. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου, η ΕΕ πραγματοποιεί διαλόγους για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, κυρίως με γειτονικές και υποψήφιες για προσχώρηση χώρες.