Στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα την τελευταία της έκθεση σχετικά με τις εξελίξεις στη Ρουμανία για την εκπλήρωση των δεσμεύσεών της όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, καθώς και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου (ΜΣΕ).

Η σημερινή έκθεση καταγράφει την κατάσταση από τον Νοέμβριο του 2017. Σημειώνει ότι η Ρουμανία έχει λάβει ορισμένα μέτρα για την υλοποίηση των 12 τελικών συστάσεων που εξέδωσε η Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2017 για να εκπληρώσει τα κριτήρια αναφοράς του ΜΣΕ. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις αντέστρεψαν την πορεία της προόδου και έθεσαν υπό αμφισβήτηση τη θετική εκτίμηση που είχε πραγματοποιηθεί τον Ιανουάριο του 2017, ιδίως όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και την καταπολέμηση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Ως εκ τούτου, η σημερινή έκθεση περιλαμβάνει επίσης πρόσθετες συστάσεις στις οποίες πρέπει να δοθεί άμεση συνέχεια.

Ο πρώτος Αντιπρόεδρος Φρανς Τίμερμανς δήλωσε: «Λυπάμαι για το γεγονός ότι η Ρουμανία όχι μόνο σταμάτησε τη διαδικασία μεταρρυθμίσεων, αλλά άνοιξε εκ νέου και θέματα όπου είχε σημειωθεί πρόοδος κατά τα τελευταία 10 έτη και υπαναχώρησε από τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει. Η Ρουμανία πρέπει απαραιτήτως να ξαναρχίσει αμέσως τον αγώνα κατά της διαφθοράς και να διασφαλίσει την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η Ρουμανία μπορεί να ανακτήσει την πορεία της προς την ολοκλήρωση της διαδικασίας του ΜΣΕ, προς το συμφέρον των πολιτών, της χώρας και της ΕΕ στο σύνολό της.»

Κατά τη διάρκεια των δώδεκα μηνών από την τελευταία έκθεση τον Νοέμβριο του 2017, η Ρουμανία έκανε μερικά βήματα για την υλοποίηση των συστάσεων που διατυπώθηκαν στην έκθεση του Ιανουαρίου 2017. Ωστόσο, η αξιολόγηση της έκθεσης του Ιανουαρίου 2017 είχε πάντοτε ως προϋπόθεση την αποφυγή αρνητικών ενεργειών που θα έθεταν υπό αμφισβήτηση την πρόοδο που σημειώθηκε τελευταία 10 έτη. Η έναρξη ισχύος των τροποποιημένων νόμων περί δικαιοσύνης, η πίεση που ασκείται στη δικαστική ανεξαρτησία, γενικότερα, και στην Εθνική Διεύθυνση Καταπολέμησης της Διαφθοράς (DNA) ειδικότερα, καθώς και άλλες ενέργειες που υπονομεύουν την καταπολέμηση της διαφθοράς έχουν ανατρέψει ή θέσει υπό αμφισβήτηση το μη αναστρέψιμο της προόδου. Η Επιτροπή επεσήμανε επίσης ευρύτερους παράγοντες πέραν του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΕ, οι οποίοι όμως επηρεάζουν σαφώς την πρόοδο της μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος και τον αγώνα κατά της διαφθοράς. Σχετικά με το θέμα αυτό, η έκθεση αναφέρει ότι τα ελεύθερα και πολυφωνικά μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη των πράξεων όσων κατέχουν θέσεις εξουσίας, παραδείγματος χάρη φέρνοντας στην επιφάνεια πιθανές υποθέσεις διαφθοράς.

Ως εκ τούτου, οι 12 συστάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση του Ιανουαρίου 2017 δεν είναι πλέον επαρκείς για την επίτευξη των κατευθύνσεων που έδωσε ο Πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ κατά την έναρξη της θητείας του για τη λήξη του ΜΣΕ στο πλαίσιο της παρούσας Επιτροπής. Για τον λόγο αυτό, σε αυτή την έκθεση διατυπώνονται οκτώ πρόσθετες συστάσεις ώστε να διορθωθεί η υφιστάμενη κατάσταση. Τα κύρια θεσμικά όργανα της Ρουμανίας πρέπει να επιδείξουν ισχυρή προσήλωση στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την καταπολέμηση της διαφθοράς ως απαραίτητους ακρογωνιαίους λίθους, καθώς και στην αποκατάσταση της ικανότητας των εθνικών ελέγχων και ισορροπιών για δράση όταν υπάρχει κίνδυνος οπισθοδρόμησης. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης, συνιστώνται τα ακόλουθα μέτρα:

1. Νόμοι περί δικαιοσύνης:

• Άμεση αναστολή της εφαρμογής των νόμων περί δικαιοσύνης και των επακόλουθων έκτακτων διαταγμάτων.
• Αναθεώρηση των νόμων περί δικαιοσύνης, λαμβανομένων πλήρως υπόψη των συστάσεων στο πλαίσιο του ΜΣΕ, καθώς και συστάσεων που εκδόθηκαν από την Επιτροπή της Βενετίας και την ομάδα κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της διαφθοράς (GRECO).

2. Διορισμοί/απολύσεις στο δικαστικό σώμα:

• Άμεση αναστολή όλων των εν εξελίξει διορισμών και των διαδικασιών απολύσεων ανώτερων εισαγγελέων.
• Επανεκκίνηση της διαδικασίας για τον διορισμό γενικού εισαγγελέα της DNA με αποδεδειγμένη πείρα όσον αφορά την άσκηση διώξεων για εγκλήματα διαφθοράς και με σαφή εντολή για την DNA να συνεχίσει τη διεξαγωγή επαγγελματικής και αμερόληπτης διερεύνησης υποθέσεων διαφθοράς.
• Άμεσος διορισμός από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο ενδιάμεσης ομάδας για τη διαχείριση της δικαστικής επιθεώρησης και εντός τριών μηνών από τον διορισμό, μέσω διαγωνισμού, νέας διευθυντικής ομάδας επιθεώρησης.
• Σεβασμός των αρνητικών γνωμοδοτήσεων του Ανώτατου Συμβουλίου όσον αφορά τους διορισμούς ή τις απολύσεις εισαγγελέων σε διευθυντικές θέσεις, μέχρις ότου θεσπιστεί νέο νομοθετικό πλαίσιο σύμφωνα με τη σύσταση 1 του Ιανουαρίου 2017.

3. Ποινικοί κώδικες

• Αναστολή έναρξης ισχύος των τροποποιήσεων του ποινικού κώδικα και του κώδικα ποινικής δικονομίας.
• Επανεκκίνηση της αναθεώρησης του ποινικού κώδικα και του κώδικα ποινικής δικονομίας, λαμβανομένης πλήρως υπόψη της ανάγκης συμβατότητας με το δίκαιο της ΕΕ και τις διεθνείς υποχρεώσεις σχετικά με τη διαφθορά, καθώς και με τις συστάσεις στο πλαίσιο του ΜΣΕ και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής της Βενετίας.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς και θα αξιολογήσει την κατάσταση πριν από το τέλος της θητείας της παρούσας Επιτροπής. Η άμεση εφαρμογή των πρόσθετων μέτρων είναι απαραίτητη για την επαναφορά της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας σε τροχιά προόδου, και για τη συνέχιση της πορείας προς την ολοκλήρωση της διαδικασίας του ΜΣΕ, όπως ορίζεται στην έκθεση του Ιανουαρίου 2017.

Ιστορικό

Την 1 Ιανουαρίου 2007, η Επιτροπή θέσπισε τον μηχανισμό συνεργασίας και ελέγχου για να αξιολογεί την πρόοδο σε σχέση με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ρουμανία στους τομείς της δικαστικής μεταρρύθμισης, καθώς και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Από το 2007, η Επιτροπή υποβάλλει σε τακτά διαστήματα γραπτές εκθέσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο σε αυτούς τους τομείς. Οι εκθέσεις αυτές βασίζονται σε επαφές με κράτη μέλη, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, διεθνείς οργανισμούς, ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, καθώς και σε διάφορες άλλες πηγές. Τα συμπεράσματα της Επιτροπής και η μεθοδολογία του ΜΣΕ λαμβάνουν συστηματικά την ισχυρή υποστήριξη του Συμβουλίου των Υπουργών στο πλαίσιο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου μετά από κάθε έκθεση.

Η έκθεση του ΜΣΕ του Ιανουαρίου 2017 έκανε απολογισμό των δέκα ετών λειτουργίας του ΜΣΕ και παρουσίασε τα επιτεύγματα και τις προκλήσεις που απομένουν, καθώς και τα κυριότερα λοιπά μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του ΜΣΕ. Η Επιτροπή διατύπωσε 12 συστάσεις οι οποίες, εάν επιτευχθούν από τη Ρουμανία, θα μπορούσαν να θεωρηθούν επαρκείς για την ολοκλήρωση του ΜΣΕ, εκτός εάν άλλες εξελίξεις αναστρέψουν σαφώς την πορεία της προόδου. Στην έκθεση του Ιανουαρίου τονίστηκε επίσης ότι η ταχύτητα της διαδικασίας θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα η Ρουμανία θα είναι σε θέση να εκπληρώσει τις συστάσεις με μη αναστρέψιμο τρόπο. Σε μια πρώτη αξιολόγηση τονΝοέμβριο του προηγούμενου έτους σημειώθηκε ότι, ενώ η πρόοδος όσον αφορά την εκπλήρωση ορισμένων συστάσεων προχωρούσε ικανοποιητικά, η δυναμική των μεταρρυθμίσεων χάθηκε συνολικά κατά τη διάρκεια του 2017, με αποτέλεσμα να καθυστερήσει η υλοποίηση των υπόλοιπων συστάσεων και να υπάρχει κίνδυνος να ανοίξουν εκ νέου θέματα που στην έκθεση του Ιανουαρίου 2017 είχε θεωρηθεί ότι είχαν εκπληρωθεί. Οι προκλήσεις που θέτουν υπό αμφισβήτηση την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης υπήρξαν επίσης διαρκής πηγή ανησυχίας.

Η έκθεση αυτή συμπληρώνεται από έγγραφο εργασίας, το οποίο περιλαμβάνει διεξοδική ανάλυση της Επιτροπής, με βάση τον συνεχή διάλογο μεταξύ των ρουμανικών αρχών και των υπηρεσιών της Επιτροπής.

Περισσότερες πληροφορίες

MEMO – Εκθέσεις του ΜΣΕ για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία: Ερωτήσεις και απαντήσεις

Όλες οι εκθέσεις του ΜΣΕ