Κατάσταση της Ένωσης 2017

Με την ευκαιρία της ομιλίας του για την κατάσταση της Ένωσης το 2017, ο πρόεδρος Γιούνκερ εξήγγειλε έναν νέο κώδικα δεοντολογίας για τα μέλη της Επιτροπής. Οι εκσυγχρονισμένοι κανόνες καθορίζουν νέα πρότυπα για τους κανόνες δεοντολογίας στην Ευρώπη.

Η σημερινή εξαγγελία εντάσσεται στην εκστρατεία που διεξάγει ο πρόεδρος Γιούνκερ για μεγαλύτερη διαφάνεια από την αρχή της θητείας του και αποτελεί συνέχεια της πρόσφατης πρότασής του για επέκταση της «περιόδου αναμονής» από 18 μήνες, που είναι σήμερα, σε δύο χρόνια για τους πρώην επιτρόπους και σε τρία χρόνια για τον πρόεδρο της Επιτροπής. Ο προτεινόμενος σήμερα εκσυγχρονισμός προχωρεί περισσότερο ορίζοντας σαφέστερους κανόνες και αυστηρότερα πρότυπα δεοντολογίας, ενώ παράλληλα καθιερώνει μεγαλύτερη διαφάνεια σε ορισμένους τομείς.

Επίσης, θα δημιουργήσει μια ανεξάρτητη επιτροπή δεοντολογίας η οποία θα αντικαταστήσει τη σημερινή ad hoc επιτροπή δεοντολογίας. Η νέα επιτροπή θα είναι ισχυρότερη, ώστε να μπορεί να ασκεί αυστηρότερους ελέγχους και να παρέχει συμβουλές σχετικά με τα πρότυπα δεοντολογίας.

Πιο συγκεκριμένα, ο νέος κώδικας δεοντολογίας για τα μέλη της Επιτροπής επιφέρει τις παρακάτω βελτιώσεις:

Δραστηριότητες μετά τη λήξη της θητείας: όπως ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο του 2016 με επιστολή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο νέος κώδικας δεοντολογίας επεκτείνει την περίοδο «αναμονής» από 18 μήνες, που είναι σήμερα, σε δύο χρόνια για τους πρώην επιτρόπους και σε τρία χρόνια για τον πρόεδρο της Επιτροπής. Κατά την περίοδο αναμονής, τα πρώην μέλη της Επιτροπής οφείλουν να ενημερώνουν την Επιτροπή προτού αναλάβουν νέα καθήκοντα. Επίσης, υπόκεινται σε περιορισμούς όσον αφορά ορισμένες δραστηριότητες, όπως η άσκηση πίεσης σε μέλη ή σε υπαλλήλους της Επιτροπής.

Πρόληψη των συγκρούσεων συμφερόντων: ο νέος κώδικας δεοντολογίας ορίζει, για πρώτη φορά, την έννοια της «σύγκρουσης συμφερόντων» και θέτει ως αρχή ότι οι επίτροποι οφείλουν να αποφεύγουν όχι μόνο καταστάσεις σύγκρουσης συμφερόντων, αλλά και καταστάσεις που ενδέχεται να εκληφθούν ως τέτοιες. Σε περίπτωση που πρώην επίτροποι προτίθενται να εργαστούν σε τομείς που σχετίζονται με το προηγούμενο χαρτοφυλάκιό τους, πρέπει να ζητείται πρώτα η γνώμη της ανεξάρτητης επιτροπής δεοντολογίας. Εφεξής, τόσο οι αποφάσεις της Επιτροπής όσο και οι γνωμοδοτήσεις της επιτροπής δεοντολογίας αναφορικά με τέτοιες αποφάσεις θα δημοσιοποιούνται.

Οικονομικά συμφέροντα: αυστηρότεροι κανόνες θα ισχύουν επίσης για τα οικονομικά συμφέροντα των επιτρόπων, οι οποίοι θα οφείλουν να δηλώνουν όλες τις επενδύσεις τους αξίας άνω των 10.000 ευρώ, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων εξ αιτίας συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων που κατέχει ένας επίτροπος, ο πρόεδρος θα δύναται να απαιτήσει την εκχώρηση των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων ή την τοποθέτησή τους σε τυφλό καταπίστευμα (blind trust). Οι επίτροποι οφείλουν να επικαιροποιούν τις δηλώσεις τους στην αρχή κάθε έτους, όπως ισχύει και σήμερα.

Διαφάνεια και λογοδοσία: οι επίτροποι είναι οι σημαντικότεροι πρεσβευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα κράτη μέλη και στον κόσμο και για τον λόγο αυτό ο πρόεδρος Γιούνκερ τους παροτρύνει να ταξιδεύουν τακτικά. Ωστόσο, οι μετακινήσεις τους πρέπει να γίνονται με τον πλέον οικονομικό τρόπο. Τα στοιχεία για τα έξοδα ταξιδίου κάθε επιτρόπου θα δημοσιεύονται κάθε δύο μήνες.

Επιβολή των κανόνων: για την εφαρμογή του κώδικα, οι επίτροποι θα βοηθούνται από μια νέα, ενισχυμένη ανεξάρτητη επιτροπή δεοντολογίας, η οποία θα μπορεί να δίνει συμβουλές για όλα τα θέματα δεοντολογίας και να προβαίνει σε συστάσεις σε σχέση με τον κώδικα. Σε περίπτωση παραβίασης του κώδικα η οποία δεν δικαιολογεί προσφυγή στο Δικαστήριο, η Επιτροπή δύναται να προβαίνει σε επίπληξη και να την δημοσιοποιεί. Πρόκειται για καινοτομία που εφαρμόστηκε πρόσφατα από την Επιτροπή Γιούνκερ και που θα ενσωματωθεί τώρα στους νέους κανόνες.

Επίσης, η πρόταση που διατύπωσε ο πρόεδρος Γιούνκερ τον Νοέμβριο, σύμφωνα με την οποία οι επίτροποι μπορούν να είναι υποψήφιοι στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίς να χρειάζεται να λάβουν άδεια απουσίας από τα καθήκοντά τους, θα συμπεριληφθεί στους νέους κανόνες.

Επόμενα βήματα:

Ο πρόεδρος Γιούνκερ βρίσκεται τώρα σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βάσει της συμφωνίας πλαισίου μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής. Ο προτεινόμενος κώδικας δεοντολογίας θα τεθεί σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2018. Στη συνέχεια, θα εφαρμόζεται σε όλα τα σημερινά μέλη της Επιτροπής Γιούνκερ.

Για λόγους διαφάνειας και λογοδοσίας, η Επιτροπή θα δημοσιεύει ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας.

Δέσμη μέτρων για το εμπόριο – H κατάσταση της Ένωσης το 2017

Στις 13 Σεπτεμβρίου, στην ετήσια ομιλία του με θέμα «Η κατάσταση της Ένωσης», ο πρόεδρος Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ δήλωσε: «Θέλω να ενισχύσω την εμπορική ατζέντα της Ευρώπης. Ναι, η Ευρώπη είναι ανοιχτή στις επιχειρήσεις. Αλλά πρέπει να υπάρχει αμοιβαιότητα. Πρέπει να παίρνουμε ό,τι δίνουμε. Το εμπόριο δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Δημιουργεί θέσεις εργασίας, προσφέρει νέες ευκαιρίες για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες. Ένα δισεκατομμύριο εξαγωγών σημαίνει 14.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Με το εμπόριο εξάγουμε τα δικά μας πρότυπα, κοινωνικά ή περιβαλλοντικά, τις δικές μας απαιτήσεις για την προστασία των δεδομένων ή για την ασφάλεια των τροφίμων.»

Σε συνέχεια της ομιλίας του προέδρου Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ για την κατάσταση της Ένωσης, η Επιτροπή εξήγγειλε σήμερα μια σημαντική δέσμη προτάσεων για το εμπόριο και τις επενδύσεις με σκοπό τη διαμόρφωση μιας προοδευτικής και φιλόδοξης ατζέντας για το εμπόριο. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων ώστε να μη θίγονται γα στρατηγικά συμφέροντα της ΕΕ στους τομείς της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης, αλλά και περιλαμβάνουν σχέδια εντολών για την έναρξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων με Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία. Επιδιώκοντας να κάνει την εμπορική πολιτική της ΕΕ πιο διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς, η Επιτροπή αποφάσισε να συγκροτήσει συμβουλευτική ομάδα για τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ και θα δημοσιεύει στο εξής κάθε νέα πρόταση για εντολές διαπραγμάτευσης. Τέλος, στις σημερινές προτάσεις περιλαμβάνεται σχέδιο εντολής για την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία πολυμερούς δικαστηρίου επενδυτικών διαφορών.

Ο πρώτος αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς δήλωσε: «Για ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο χρειάζεται να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στο άνοιγμα των αγορών για εμπόριο και επενδύσεις, ως βασικό παράγοντα ευημερίας, και τους διεθνείς κανόνες που συμβαδίζουν με τα υψηλά πρότυπά και τις κοινές αξίες μας και προστατεύουν τα συμφέροντά μας. Γι’ αυτόν τον λόγο προτείνουμε, στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για το εμπόριο, να συσταθεί ένα πολυμερές δικαστήριο επενδυτικών διαφορών που θα είναι αντικειμενικό και αμερόληπτο. Ένα τέτοιο δικαστικό σύστημα θα μας δώσει τη δυνατότητα να βρούμε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στα συμφέροντα των κρατών και αυτά των επενδυτών και την αναγκαία δημοκρατική νομιμοποίηση εξασφαλίζοντας ανεξαρτησία, απόδοση ευθυνών και διαφάνεια.»

Ο αντιπρόεδρος Γίρκι Κάταϊνεν δήλωσε: «Το παγκόσμιο εμπόριο πρέπει να διαμορφωθεί προδραστικά και κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται ότι είναι δίκαιο, ότι διέπεται από αξίες και παραμένει στενά συνδεδεμένο με ένα σύστημα κανόνων. Τη στιγμή που η απειλή του προστατευτισμού παίρνει διαστάσεις ενώ παράλληλα εξασθενίζει η προσήλωση μεγαλύτερων παικτών στις αρχές της παγκόσμιας διακυβέρνησης στον τομέα του εμπορίου, η ΕΕ πρέπει να δράσει ταχύτερα για να καταλάβει ηγετική θέση. Η προσέγγισή μας είναι ισορροπημένη και υπεύθυνη: ανοίγουμε αγορές, αλλά και βάζουμε αυστηρούς κανόνες και πρότυπα για τη διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης και εξασφαλίζουμε ότι υπάρχει ισότιμοι όροι ανταγωνισμού. Χάρη σο εμπόριο αναπτύσσεται η βιομηχανία, οι ΜΜΕ έχουν ευκαιρίες για εξαγωγές και για να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.»

Η αρμόδια για το εμπόριο επίτροπος Σεσίλια Μάλμστρομ δήλωσε: «Ο κόσμος χρειάζεται ηγέτες στο εμπόριο. Η ΕΕ συνεχίζει να είναι υπέρμαχος του ελεύθερου και δίκαιου εμπορίου, με πρωτεύουσα θέση σε μια ομάδα χωρών που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Η σημερινή δέσμη προτάσεων δείχνει ότι η ηγεσία δεν αδρανεί. Δείχνει επίσης ότι είμαστε αποφασισμένοι να διαμορφώσουμε την εμπορική πολιτική της ΕΕ κατά τρόπο που να είναι όσο το δυνατόν πιο ανοικτή και χωρίς αποκλεισμούς γίνεται. Και τις προσεχείς εβδομάδες θα συνεργαστώ στενά με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις κυβερνήσεις της ΕΕ, διαμέσου του Συμβουλίου της ΕΕ, για να προωθήσω τις προτάσεις αυτές όσο το δυνατόν συντομότερο.»

Τα σημαντικότερα στοιχεία της δέσμης περιλαμβάνονται:

– Πρόταση για τη δημιουργία ευρωπαϊκού πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων. Θα εξασφαλίζει ότι οι ξένες επενδύσεις παραμένουν σημαντική πηγή πλούτου στην ΕΕ, ενώ θα προστατεύονται τα ουσιώδη συμφέροντα της ΕΕ. Η νομοθετική πρόταση συνοδεύεται από σύνολο μέτρων που έχουν άμεση εφαρμογή. Αυτά αναπτύσσονται σε ειδική για το θέμα ανακοίνωση, όπου σκιαγραφείται η στρατηγική ανάγκη για έναν τέτοιο έλεγχο.

– Συστάσεις προς το Συμβούλιο για έναρξη διαπραγματεύσεων για εμπορικές συμφωνίες με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Οι συμφωνίες αυτές θα βασιστούν στις πρόσφατες επιτυχείς συμφωνίες, μεταξύ άλλων, με τον Καναδά, το Βιετνάμ, τη Σιγκαπούρη καθώς και την Ιαπωνία, ώστε να διευρυνθεί η συμμαχία των εταίρων που είναι προσηλωμένοι σε προοδευτικούς κανόνες για το παγκόσμιο εμπόριο.

– Σύσταση προς το Συμβούλιο να αρχίσει διαπραγματεύσεις για τη σύσταση πολυμερούς δικαστηρίου για τον διακανονισμό επενδυτικών διαφορών. Αυτή η σημαντικότατη καινοτομία στην παγκόσμια διακυβέρνηση θα είναι ακόμα ένα βήμα για μια πιο συνεκτική, πιο δίκαιη και με μεγαλύτερη διαφάνεια προσέγγιση για την αντιμετώπιση των καταγγελιών εταιρειών στο πλαίσιο συμφωνιών για την προστασία των επενδύσεων.

-Διαφάνεια χωρίς προηγούμενο Δημοσιεύοντας τα σχέδια εντολών για τις διμερείς εμπορικές συμφωνίες με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, και για πολυμερή συμφωνία για τον διακανονισμό των επενδυτικών διαφορών, η Επιτροπή αποφάσισε να δημοσιεύει στο εξής όλες τις συστάσεις της για οδηγίες διαπραγμάτευσης για τις εμπορικές συμφωνίες (γνωστές ως εντολές διαπραγμάτευσης). Όταν υποβάλλονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, τα έγγραφα αυτά, παράλληλα, θα στέλνονται αυτόματα σε όλα τα εθνικά κοινοβούλια και θα είναι διαθέσιμα στο ευρύ κοινό. Αυτό θα επιτρέψει να γίνεται μια ευρεία συζήτηση, χωρίς αποκλεισμούς, σχετικά με τις σχεδιαζόμενες συμφωνίες από την αρχή. Η Επιτροπή ζητά από τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν ότι οι ενδιαφερόμενοι συντελεστές σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο θα συμμετέχουν στις εμπορικές συνομιλίες, σε όσο το δυνατόν αρχικό στάδιο.

-Δημιουργία μιας συμβουλευτικής ομάδας για τις εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ. Η ομάδα αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να έρχεται σε επαφή με την κοινωνία των πολιτών και να συγκεντρώνει ευκολότερα διαφορετικές ιδέες και απόψεις από μια ευρεία και ισορροπημένη ομάδα ενδιαφερόμενων συντελεστών, όπου θα περιλαμβάνονται συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις εργοδοτών, ενώσεις καταναλωτών και άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η δημιουργία αυτής της ομάδας έρχεται σε συνέχεια των προσπαθειών της Επιτροπής να καταστήσει πιο διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς την εμπορική πολιτική της.

Οι λεπτομέρειες της σημερινής δέσμης προτάσεων για το εμπόριο περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση «Μια προοδευτική εμπορική πολιτική για την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης». Συνοδεύεται από έκθεση προόδου για την υλοποίηση τα τελευταία δύο χρόνια της στρατηγικής εμπορικής πολιτικής της ΕΕ «Εμπόριο για όλους».

Ιστορικό του φακέλου

Το παγκόσμιο εμπόριο είναι βασικός παράγοντας για μια ανταγωνιστική και ευημερούσα Ευρωπαϊκή Ένωση, με πάνω από 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που στηρίζονται από τις ευρωπαϊκές εξαγωγές στον υπόλοιπο κόσμο. Το 90 % της μελλοντικής παγκόσμιας ανάπτυξης θα υλοποιηθεί έξω από τα σύνορα της Ευρώπης. Συνεπώς, μια οικονομία που είναι ολοκληρωμένη σε παγκόσμιο επίπεδο εξακολουθεί να ωφελεί και τις μεγάλες και τις μικρές ή μεσαίες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, όπως και τους ευρωπαίους πολίτες, εργαζομένους και καταναλωτές.

Τον Οκτώβριο του 2015 η Επιτροπή πρότεινε μια νέα στρατηγική για το εμπόριο και τις επενδύσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τίτλο: «Εμπόριο για όλους: Προς μια πιο υπεύθυνη πολιτική για το εμπόριο και τις επενδύσεις». Η σημερινή ανακοίνωση της Επιτροπής και οι πέντε πρωτοβουλίες αποσκοπούν στην αξιοποίηση αυτής της στρατηγικής στο πλαίσιο του εγγράφου γενικότερου προβληματισμού της Επιτροπής για την τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης του Μαΐου 2017.