Η φετινή Παγκόσμια Μέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών συμπίπτει με τη συμπλήρωση 20 ετών από την ιστορική Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ, το 1995 στο Πεκίνο, συνάντηση σταθμός στην ιστορία του γυναικείου κινήματος καθώς μεταξύ άλλων ορίστηκε η βία κατά των γυναικών ως έκφραση της έμφυλης ανισότητας.

Είκοσι χρόνια λοιπόν έχουν περάσει από τότε που για πρώτη φορά επισήμως -μετά από αιώνες απόλυτης σιωπής- η παγκόσμια κοινότητα αναγνώρισε τη βία κατά των γυναικών ως κατάφορη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνδέεται με τις πατριαρχικές, κοινωνικές δομές. Ο ορισμός της όπως διατυπώθηκε στη Διάσκεψη αναφέρεται στις παραγράφους 113 και 118 της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνο:

Ο όρος «βία κατά των γυναικών» περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα ή είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα, την σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας είτε αυτό προκύπτει στην δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή(παρ. 113).«Η βία κατά των γυναικών είναι η έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, με αποτέλεσμα τη παρεμπόδιση της ανάπτυξής τους» (παρ.118).

Δύο δεκαετίες μετά από την ιστορική αυτή Διάσκεψη τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι:

-Το 35% των γυναικών και των κοριτσιών παγκοσμίως έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους σωματική ή σεξουαλική βία (σε κάποιες χώρες το ποσοστό ανεβαίνει στο 70%)

-133 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων

-700 εκατομμύρια γυναίκες έχουν παντρευτεί με τη βία ενώ ήταν ακόμη παιδιά, 250 εκ. από αυτές κάτω από την ηλικία των 15 ετών

Στην Ελλάδα η τηλεφωνική γραμμή SOS της Γενικής Γραμματείας Ισότητας έχει δεχθεί στα 4 χρόνια λειτουργίας της παραπάνω από 20.000 κλήσεις και με το δεδομένο ότι σε ένα ποσοστό, που κυμαίνεται από το 55% έως το 95%, η βία (ειδικά η ενδοοικογενειακή) δεν καταγγέλλεται μπορούμε να φανταστούμε τον πραγματικό αριθμό κρουσμάτων πίσω από αυτά τα στατιστικά στοιχεία.

Επιπλέον οι γυναικοκτονίες, ως η ακραία έκφραση της βίας κατά των γυναικών, εξακολουθούν να «ενδημούν» και στη χώρα μας με θύματα τα τελευταία χρόνια δεκάδες γυναίκες δολοφονημένες από νυν και πρώην συζύγους και συντρόφους. Παγκόσμια, οι μισές από τις γυναίκες που δολοφονούνται κάθε χρόνο είναι θύματα των συζύγων ή των συντρόφων τους.

Είκοσι χρόνια λοιπόν μετά την πρώτη επίσημη «ρωγμή στη σιωπή» και παρά τα δειλά θεσμικά βήματα που έγιναν σε ορισμένες χώρες τα σχετικά στατιστικά στοιχεία δεν μας επιτρέπουν ούτε να κομπάζουμε γι αυτά ούτε να αισιοδοξούμε για το μέλλον. Η οικονομική κρίση και η επιδείνωση που αυτή έχει επιφέρει στις έμφυλες σχέσεις αλλά και η διάχυση και αναβίωση ακραίων ιδεολογιών –πολιτικών και θρησκευτικών- που νομιμοποιούν και ενθαρρύνουν την ανισότητα και την άσκηση εξουσίας του ενός φύλου στο άλλο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιοδοξία. Κάθε άλλο μάλιστα, οργανώσεις που ασχολούνται με το πρόβλημα μιλούν γι αυτό με όρους «παγκόσμιας πανδημίας».

Στη χώρα μας ένα πάγιο αίτημα των γυναικείων οργανώσεων για δομές στήριξης κακοποιημένων γυναικών έχει εν μέρει υλοποιηθεί και αυτό συνιστά ένα σημαντικό, αναγκαίο αλλά όχι επαρκές -όπως αποδεικνύεται- βήμα προς την αντιμετώπιση του φαινομένου. Όσο συνεχίζεται μέσω της κοινωνίας και των θεσμών της (οικογένεια, σχολείο, εκκλησία, πολιτική, ΜΜΕ) η προώθηση και αναπαραγωγή των έμφυλων στερεοτύπων -άρρητα πολλές φορές αλλά αποτελεσματικά- τροφοδοτείται η ανοχή στη βία κατά των γυναικών.

Όσο δεν υπάρχει επαρκές και κατάλληλο νομικό πλαίσιο, όσο η ατιμωρησία ή η ευνοϊκή μεταχείριση από τη δικαιοσύνη των θυτών αυτού του ειδεχθούς εγκλήματος είναι κανόνας, όσο τα παιδιά μας δεν εκπαιδεύονται από τη νηπιακή τους ηλικία στην έμφυλη ισότητα, όσο δεν απομονώνονται πολιτικά και δεν καταδικάζονται απερίφραστα απόψεις που προωθούν ανοιχτά το κυριαρχικό δικαίωμα του ενός φύλου πάνω στο άλλο, θα διαιωνίζεται αυτό το έγκλημα σε βάρος εκατομμυρίων γυναικών και κοριτσιών.

Η πάταξη του φαινομένου είναι υπόθεση όλων μας, ανδρών και γυναικών και η εξάλειψή του συνιστά δείκτη πολιτισμού και δημοκρατίας.