Το θεωρούμενο από πολλούς ως ‘εύκολο’ πρώτο βήμα στη διαδικασία επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών από την πΔΓΜ αποδείχθηκε τελικά αρκετά δύσκολο. Το ‘ναι’ επικράτησε, όπως αναμενόταν, αλλά η συμμετοχή των πολιτών στο δημοψήφισμα ήταν τόσο χαμηλή (34%) που ασφαλώς θέτει για την κυβέρνηση Ζάεφ ζήτημα νομιμοποίησης της όλης διαδικασίας. Η περιορισμένη συμμετοχή μπορεί να εξηγηθεί σε ένα βαθμό από την αναντιστοιχία του αριθμού των εγγεγραμμένων με τον πραγματικό αριθμό ψηφοφόρων (λόγω μετανάστευσης), τη γενικότερη αδιαφορία των πολιτών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες για τις εκλογές και τα κοινά και, ενδεχομένως, από την ενόχληση πολλών πολιτών για την άνευ προσχημάτων διεθνή παρέμβαση. Ασφαλώς όσοι δεν ψήφισαν δεν είναι υποχρεωτικά υποστηρικτές του ‘όχι’. Και θα πρέπει να σημειωθεί το πολύ υψηλό ποσοστό (90%) υπέρ του ‘ναι’ μεταξύ αυτών που προσήλθαν στις κάλπες. Ωστόσο, ένα τόσο χαμηλό ποσοστό σε ένα δημοψήφισμα που εν πολλοίς θα κρίνει το μέλλον της χώρας ασφαλώς προβληματίζει.

Ο κ. Ζάεφ δεν έχει άλλη επιλογή από το να θέσει την αναθεώρηση του Συντάγματος σε ψηφοφορία στη Βουλή της πΓΔΜ. Η εξασφάλιση της απαραίτητης πλειοψηφίας των 2/3 δεν μπορεί να αποκλειστεί, καθώς θα τον υποστηρίξουν, πέραν του κόμματός του, και τα δύο αλβανικά, ενώ υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο υπερψήφισης της συμφωνίας από βουλευτές του VMRO (ακούγονται, μάλιστα, και διάφορα περί ‘συναλλαγής’, αλλά οι αδιαφανείς κοινοβουλευτικές και γενικότερες πολιτικές διαδικασίες δεν είναι και κάτι εξαιρετικά σπάνιο στις βαλκανικές δημοκρατίες). Ωστόσο, το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα και η συνακόλουθη έλλειψη δυναμικής υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών μειώνουν, χωρίς να μηδενίζουν, τις σχετικές πιθανότητες.

Φαίνεται ότι το πιθανότερο σενάριο είναι η προκήρυξη νέων εκλογών, όπου ο κ. Ζάεφ μάλλον θα επικρατήσει και πάλι, χωρίς, ωστόσο, να εξασφαλίσει μια ισχυρότερη πλειοψηφία της σημερινής.  Οπότε εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η Συμφωνία των Πρεσπών θα είναι νεκρή και η γειτονική χώρα δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η ευρωπαϊκή προοπτική θα απομακρυνθεί ακόμη περισσότερο και η πΓΔΜ θα επιστρέψει στο φαύλο κύκλο της εσωτερικής αστάθειας, οικονομικής αποτελμάτωσης και εθνοτικών τριβών. Το τελευταίο έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο ‘περίεργης’ κινητικότητας στο θέμα του Κοσσυφοπεδίου.

Πάντως, για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι σε περίπτωση οριστικού ενταφιασμού της Συμφωνίας των Πρεσπών ως αποτέλεσμα της αδυναμίας της πΓΔΜ να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της, η ευθύνη δεν θα βαρύνει τη χώρα μας. Για το τι θα συμβεί σε περίπτωση που τελικά η άλλη πλευρά επικυρώσει αλλά με τέτοια καθυστέρηση που η Ελλάδα να έχει εισέλθει σε περίοδο εκλογών, αλλά και για το γενικότερο ερώτημα εάν η τελική επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών θα έχει θετικές συνέπειες για τα ελληνικά συμφέροντα ή όχι, είναι μια συζήτηση που ασφαλώς θα συνεχίσει να μας απασχολεί, αλλά χωρίς σοβαρές πιθανότητες σύγκλισης απόψεων και μεγαλύτερης συναίνεσης. Προς το παρόν, όμως, η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο του αντιπάλου και η ελληνική πλευρά έχει ρόλο παρατηρητή. Ιδωμεν.

Θάνος Π. Ντόκος, Γενικός Διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ