«Οι συνθήκες είναι τραγικές. Οι εγκλωβισμένοι δεν έχουν ρεύμα για τέταρτη ημέρα τώρα, δεν έχουν νερό. Και επειδή βρίσκονται στο κέντρο της πόλης και στο κέντρο των εχθροπραξιών είναι την περισσότερη ώρα πεσμένοι στο πάτωμα, μακριά από τζάμια και με τα χέρια στο κεφάλι για να προφυλαχθούν».

Ο Παύλος Παγουλάτος, γιος του Θανάση Παγουλάτου, η οικογένεια του οποίου διατηρεί το ελληνικό ξενοδοχείο «Ακροπόλ» στο κέντρο του Χαρτούμ από το 1952, περιγράφει στην «Κ» την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από την περασμένη Παρασκευή στην πρωτεύουσα του Σουδάν.

Ο Π. Παγουλάτος γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Χαρτούμ. Τώρα πηγαινοέρχεται μεταξύ Αθήνας και Χαρτούμ, καθώς ασχολείται και ο ίδιος με το ιστορικό ξενοδοχείο. Οπως εξηγεί: «Τρεις οικογένειες Παγουλαταίων από το ξενοδοχείο θρέφονται».

Όπως περιγράφει, το ξέσπασμα του νέου γύρου πολεμικών συρράξεων στο Σουδάν έγινε μέσα σε ελάχιστο χρόνο. «Το Μεγάλο Σάββατο έγινε πρώτα μια έκρηξη στο αεροδρόμιο. Οι καπνοί φαίνονταν από την ταράτσα του ξενοδοχείου, όπου ανέβηκαν όλοι για να δουν τι συμβαίνει. Μέσα σε λίγα λεπτά ακολούθησε το παλάτι και το υπουργείο Εθνικής Αμύνης λίγο πιο κάτω. Τα βασικά κτίρια, δηλαδή, που θέλουν να καταλάβουν και οι δύο στρατιωτικοί, έπεσαν σε χρόνο ντετέ.

Στις 4 Απριλίου, όταν και έφυγα από το Σουδάν, ήταν να υπογραφεί μια συνθήκη με στόχο μια μεικτή κυβέρνηση. Οι δύο στρατηγοί, όμως, μισιούνται και αυτό δεν συνέβη τελικά. Και έτσι έφτασε η διαμάχη μέσα στην πόλη, κάτι το οποίο τα προηγούμενα χρόνια βλέπαμε να συμβαίνει, για παράδειγμα, στο Νταρφούρ και σε άλλα προάστια, όχι όμως μέσα στην πόλη. Γνωρίζαμε ότι η συμφωνία θα υπογραφόταν πολύ δύσκολα, όχι όμως ότι θα συνέβαινε και το χειρότερο σενάριο. Είχαμε μια ελπίδα ότι ίσως έκανε λίγο πίσω ο ένας, λίγο ο άλλος…».

Ο Π. Παγουλάτος σημειώνει πως τέσσερις ημέρες μετά το (νέο) άναμμα ενός φυτιλιού, που αναβοσβήνει στο Σουδάν εδώ και πάνω από μισό αιώνα, οι εγκλωβισμένοι Έλληνες έχουν αρχίσει να απελπίζονται. Όπως περιγράφει: «Κατάφερα να μιλήσω με τον πατέρα μου για ελάχιστα λεπτά σήμερα στις 05.00 το πρωί. Μας είπε ότι έχουν φτάσει σε μια φάση που χάνουν τις ελπίδες τους. Δεν ξέρουν πόσο θα αντέξουν ακόμα με τις προμήθειες σε νερό και φαγητό να ελαχιστοποιούνται διαρκώς», λέει και συνεχίζει:

«Αυτή τη στιγμή είναι εγκλωβισμένοι στο ξενοδοχείο ο πατέρας μου, η θεία μου και άλλοι πέντε πελάτες και τέσσερα άτομα από το προσωπικό. Οι εν λόγω πελάτες, μάλιστα, έφτασαν στο αεροδρόμιο αλλά εγκλωβίστηκαν εκεί και βρήκαν κάποιο τρόπο και ξαναγύρισαν πίσω. “Κόλλησαν” τώρα κι αυτοί στο ξενοδοχείο. Είναι όλοι συγκεντρωμένοι σε έναν θάλαμο και πολύ διστακτικά μετακινείται κάποιος για να πάει για λίγα λεπτά στο δωμάτιό του. Δεν υπάρχουν ούτε ανθρωπιστικοί διάδρομοι, όπως ακούγεται, ούτε τίποτα. Αυτά είναι όλα ψέματα. Οι εγκλωβισμένοι παρακολουθούν από τα κινητά τηλέφωνά τους όσο μπορούν τις ειδήσεις. Λέμε στον πατέρα μου να κάνει υπομονή μέχρι να καταφέρουμε να τον φέρουμε πίσω».

Λίγες ημέρες προτού αρχίσει η σύρραξη που «άναψε» για τα καλά στην πρωτεύουσα του Σουδάν, είχε φύγει από το Χαρτούμ, για να περάσει τις διακοπές του Πάσχα στην Ελλάδα και ο Γεράσιμος Παγουλάτος, αδελφός του Θανάση, συνιδιοκτήτης του «Ακροπόλ» και πρόξενος της ελληνικής κοινότητας στο Χαρτούμ.

Ο ίδιος εκτιμά πως οι εχθροπραξίες θα συνεχιστούν μέχρι να επικρατήσει ο ένας εκ των δύο. «Έχουν γίνει πάρα πολλά κινήματα στο Σουδάν. Συνήθως, στις πέντε ημέρες “ξεκαθαρίζει' το τοπίο για το ποιος θα επικρατήσει. Αυτή τη φορά είναι πιο δύσκολη η εικόνα. Θέλω να πιστεύω ότι σε λίγες ημέρες θα υπάρξουν κάποιες πρώτες εξελίξεις, θα γίνει μια εκεχειρία, έστω και για λίγες ώρες, για να συζητήσουν αυτοί οι δύο», λέει ο Γεράσιμος Παγουλάτος στην «Κ» και τονίζει: «Το ξέραμε ότι κάποια στιγμή θα συνέβαινε, αλλά δεν θέλαμε να το πιστέψουμε».

«Ανέκαθεν το Σουδάν ανήκε στη σφαίρα του κακού για τις δυτικές χώρες»

Ο Αντώνης Χαλδαίος, ιστορικός, ερευνητής και συγγραφέας, που έχει γράψει 11 βιβλία για τους Ελληνες της Αφρικής, ένα εκ των οποίων για την κοινότητα των Ελλήνων στο Σουδάν, επιχειρώντας να δώσει μια ερμηνεία για όσα συμβαίνουν τώρα στη διαχρονικά πολύπαθη χώρα, εξηγεί πως εδώ και σχεδόν 70 χρόνια, από το 1956, όταν το Σουδάν, έγινε ανεξάρτητη χώρα, βιώνει διαρκώς σειρά στρατιωτικών πραξικοπημάτων, αλεπάλληλλους πολέμους και σκληρές δικτατορίες που η μία διαδέχεται την άλλη.

«Το 1983 επιβλήθηκε και η Σαρία στη χώρα. Μια χώρα, η οποία έχει βιώσει μέσα σε όλα αυτά, έναν εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος διήρκησε 50 χρόνια και οδήγησε το 2011 στη δημιουργία του Νοτίου Σουδάν», εξηγεί. Προσθέτει ότι «στη συνέχεια, από το 1989 έως το 2019, η χώρα κυβερνούνταν από τον Ομάρ, Ελ Μπασίρ, μια σκληρή δικτατορία, η οποία θεωρητικά έπεσε το 2019, από τις μεγάλες διαδηλώσεις του κόσμου. Οι Σουδανοί πολίτες προσπάθησαν αυτά τα τελευταία τρία χρόνια για περισσότερα δικαιώματα. Αλλά “έπεφταν” πάνω στη σθεναρή αντίσταση του στρατού. Οι δύο στρατηγοί παρουσιάστηκαν ως η ελευθερώτρια δύναμη μετά τον Μπασίρ, αλλά στην πράξη δεν διαφέρουν από εκείνον. Αυτοί που ανέτρεψαν τον Μπασίρ είναι αυτοί που μάχονται σήμερα μεταξύ τους για την εξουσία, ενώ υποτίθεται ότι σχημάτισαν συνασπισμό για να ρίξουν το καθεστώς και να οδηγήσουν τη χώρα σε ελεύθερες εκλογές σε ένα πιο δημοκρατικό πλαίσιο».

Ο κ. Χαλδαίος, περιγράφει πως οι Έλληνες συμβιώνουν αρμονικά με τους Σουδανούς, εδώ και δύο αιώνες. Όπως εξηγεί, πριν από 40 χρόνια υπήρχαν 10.000 Έλληνες στο Χαρτούμ και πια έχουν απομείνει 150.

«Το 1977 πολλοί Έλληνες έχασαν τις περιουσίες τους λόγω πολέμου και αναγκάστηκαν να φύγουν. Η επιβολή της Σαρίας το 1983 έκανε πολύ δύσκολη τη ζωή των γυναικών. Έτσι, υπήρξε νέο μαζικό κύμα φυγής Ελλήνων προς Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία. Το 2005 σε άλλη μία κορύφωση του πολέμου, ελληνικές κοινότητες στο Νότιο Σουδάν δέχθηκαν επίσης μεγάλο πλήγμα».

Ο ιστορικός που έχει μελετήσει σε βάθος την ελληνική κοινότητα στο Σουδάν, περιγράφει πως η μικρή πια ελληνική κοινότητα απλώνεται σε ένα οικοδομικό τετράγωνο μέσα στην καρδιά της πρωτεύουσας, το οποίο περιλαμβάνει το ελληνικό σχολείο, τα γραφεία της ελληνικής κοινότητας, τον Μητροπολιτικό Ορθόδοξο Ναό και την κατοικία του Μητροπολίτη. Πιο παλιά υπήρχε και η ελληνική πρεσβεία, όμως έκλεισε πριν από επτά χρόνια. «Δυστυχώς, το ελληνικό τετράγωνο βομβαρδίζεται με ρουκέτες. Αυτή τη φορά, οι μάχες εστιάζονται στο κέντρο της πρωτεύουσας γι' αυτό και δίνουν άλλωστε και πιο μεγάλη σημασία τα δυτικά μέσα ενημέρωσης σε σχέση με προηγούμενες φορές», εξηγεί ο κ. Χαλδαίος και προσθέτει: «οι Έλληνες κινδυνεύουν πολύ. Φιλικό μου ζευγάρι, μού ανέφερε χθες ότι έπεσε όλμος στον τοίχο του σπιτιού τους και το κατέστρεψε. Αν βρίσκονταν στο σημείο, θα είχαν σκοτωθεί.

Στην ερώτηση πώς προβλέπει ότι θα εξελιχθεί η κατάσταση από εδώ και στο εξής ο κ. Χαλδαίος, σημειώνει πως με το αεροδρόμιο κλειστό, θα πρέπει να επιχειρήσει εξωτερική δύναμη για να βοηθήσει όχι μόνο τους Έλληνες, αλλά και τους υπόλοιπους Ευρωπαίους που βρίσκονται στο Χαρτούμ. «Δεν είναι εύκολο, αλλά ούτε και αδύνατο», υπογραμμίζει ο κ. Χαλδαίος και προσθέτει: «Δεν γνωρίζουμε πότε και αν θα εμπλακεί η Δύση, μιας και ανέκαθεν το Σουδάν άνηκε στη σφαίρα του κακού για τις δυτικές χώρες και ειδικά για τις ΗΠΑ, λόγω της στήριξης στον Οσάμα Μπιν Λάντεν και γενικά στο κομμάτι της τρομοκρατίας. Άρα είναι πολύ πιθανό να επιτρέψουν και σε αυτή τη σύρραξη στο Χαρτούμ να συνεχιστεί, όπως συμβαίνει εδώ και χρόνια με το Νότιο Σουδάν όπου η Δύση, δεν ήθελε να εμπλακεί. Αν δεν δράσει εξωτερική δύναμη λοιπόν, όλο αυτό μπορεί να σταματήσει όταν ο στρατός του Σουδάν, ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι και ο πιο ισχυρός παίκτης, καταλύσει την άλλη δύναμη, δηλαδή τις παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF), με επικεφαλής τον Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, που είναι γνωστός και ως «Χεμέντι». Όλα θα κριθούν στη συγκέντρωση των δυνάμεων που έχουν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα μέσα στο Χαρτούμ».