Χαρισματικοί άνθρωποι, που εμπνέουν κατ' αρχάς εμπιστοσύνη αλλά στην συνέχεια αποκαλύπτουν το πραγματικό τους «πρόσωπο», ψηλά στην ιεραρχία και μορφωμένοι είναι το σύνηθες προφίλ των θυτών του εκφοβισμού στον χώρο εργασίας. Ήπιων τόνων, κυρίως γυναίκες (ανύπαντρες μητέρες ή διαζευγμένες), χαμηλότερης μόρφωσης και χαμηλά στην ιεραρχία της δουλειάς, είναι οι άνθρωποι που υφίστανται το εργασιακό bullying. Και όλα αυτά, ενώ απουσιάζει παντελώς το σχετικό νομικό πλαίσιο στήριξης των εργαζομένων από την Ελλάδα…

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα συμπεράσματα που αναδείχτηκαν στην πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση για τον εργασιακό εκφοβισμό που διοργάνωσε ο Πανθεσσαλικός Σύλλογος Νομικών και Πολιτικών Επιστημόνων – Εκπαιδευτικών σήμερα το απόγευμα. Κύριες ομιλήτριες ήταν η κ. Νάνσυ Παπαλεξανδρή, ομότιμη καθηγήτρια στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, πρώην αντιπρύτανης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η κ. Τένια Μακρή, ψυχολόγος – συγγραφέας και η κ. Κίρκη Πατσιαντάς, διδάκτορας Νομικής – δικηγόρος.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2009 σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, ενώ η κ. Μακρή αναφέρθηκε αναλυτικά στο… προφίλ των θυμάτων και των θυτών του εργασιακού bullying.

Γυναίκες… τα θύματα

Όπως και στην ιδιωτική ζωή, οι γυναίκες φαίνεται πως και στον χώρο εργασίας αποτελούν τα… εύκολα θύματα για την άσκηση εργασιακού εκφοβισμού. Σύμφωνα με την κ. Τένια Μακρή, η γυναίκα είναι στοχοποιημένη κατά 85% μέσα στο χώρο της εργασίας, άσχετα εάν πρόκειται για το δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Ακόμη περισσότερο, δε, οι ανύπαντρες μητέρες και οι διαζευγμένες.

Επίσης, στοχοποιούνται πολύ εύκολα οι άνθρωποι που είναι χαμηλών τόνων, δε μιλούν πολύ εύκολα, κρατούν μία σιωπή η οποία δεν εκλαμβάνεται ως αξιοπρέπεια, αλλά ως αδυναμία απέναντι στην εξουσία.

Σύμφωνα με την κ. Μακρή, άνθρωποι που είναι χαμηλοτέρας μόρφωσης γίνονται πιο συχνά θύματα ψυχολογικής βίας μέσα στο χώρο.

Αντίθετα, άνθρωποι που αναρριχώνται στην ιεραρχία κι έχουν μια ανώτερη εκπαίδευση συνήθως είναι οι θύτες.

Η γνωστή ψυχολόγος ανέπτυξε και το σύνηθες προφίλ των θυτών, διευκρινίζοντας πάντα πως οι ψυχοπαθολογικές περιπτώσεις αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία.

Έτσι λοιπόν, όπως είπε η κ. Μακρή, θύτης είναι εκείνος που είναι επικριτικός, δεν ικανοποιείται με τίποτα, κάνει τον υφιστάμενό του να νιώθει υποδεέστερος, αναθέτει δουλειά που τη θέλει σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και βρίσκει πάντα ένα σφάλμα σ' αυτό που γίνεται στη δουλειά του υφισταμένου του, δεν τον βοηθάει να προαχθεί, δεν τον ακούει σε περίπτωση που νιώθει ότι πιέζεται, βιάζεται ή κακοποιείται μέσα στην εργασία. Είναι ο άνθρωπος που διψά για εξουσία, φοβάται πάρα πολύ μην εκτεθεί και φοβάται κυρίως μήπως η δουλειά του υφισταμένου του είναι καλύτερη από τη δική του.

Ο εκφοβισμός στον εργασιακό χώρο μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Συνήθως είναι κρίσεις πανικού, δυσκολία στον ύπνο, δυσκολία στη δουλειά κ.α, ενώ η τελική μορφή ενός ανθρώπου που κακοποιείται κατά συρροή μέσα στον χώρο της εργασίας είναι η κατάθλιψη. Εξάλλου, υπάρχει σύμφωνα με την κ. Μακρή ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που από την πάρα πολύ μεγάλη πίεση και την χαμηλή ψυχική τους ανεκτικότητα, καταλήγουν στην αυτοκτονία.

«Οι προϊστάμενοι που είναι «κακοποιητικοί» έχουν μία πάρα πολύ χαρισματική προσωπικότητα: από τη μία δημιουργούν το αίσθημα της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης και μετά αρχίζουν να ελέγχουν και να κακοποιούν. Αυτοί επειδή είναι πάρα πολύ χαριστικοί στην προσωπικότητά τους μπορούν και χειραγωγούν τα ανώτερα απ' αυτούς στελέχη, ώστε όταν ο εργαζόμενος απευθυνθεί σε αυτούς, έχουν δημιουργήσει τέτοιο κύκλο που ο άνθρωπος που «βιάζεται» πάρα πολλές φορές δε μπορεί να βρει το δίκιο του. Κι εκείνο που συνήθως ακούν αυτοί οι άνθρωποι είναι ότι «δε μπορούμε να κάνουμε τίποτα για σένα», κατέληξε.

Από την πλευρά της η κ. Παπαλεξανδρή, παρουσίασε έρευνα που διεξήγε το 2009 το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών σε δείγμα 840 στελεχών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Όπως είπε η κ. Παπαλεξανδρή, το 13% του δείγματος απήντησε ότι γίνονται δέκτες αρνητικών πράξεων από προϊσταμένους, συναδέλφους και άλλους, μέσα στον χώρο της εργασίας, «αλλά με ήπιο τρόπο. Δηλαδή, γυρνάω το κεφάλι όταν περνάς, σου αποκρύπτω στοιχεία ή χαρτιά, σημειώνω αρνητικά σχόλια και γενικά πράγματα για τα οποία δε μπορεί να διαμαρτυρηθεί κάποιος» όπως είπε χαρακτηριστικά.

Αυτό δεν είναι ένα ελληνικό γνώρισμα, αλλά μία κοινή… πρακτική που απαντάται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες όπου μάλιστα τα ποσοστά είναι υψηλότερα. Εξαίρεση αποτελούν οι Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες έχουν θεσπίσει «δίχτυ» προστασίας των εργαζομένων που νιώθουν θύματα εργασιακού εκφοβισμού. Στην Ελλάδα φυσικά, δεν υπάρχει καν σχετική νομοθεσία…

Η κ.Παπαλεξανδρή εκτίμησε ότι μετά την κρίση τα πράγματα είναι χειρότερα σε ό,τι αφορά στον εργασιακό εκφοβισμό, ωστόσο καμιά φορά η κρίση μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά γιατί συσπειρώνει ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια θέση.