«Έχουμε ένα συνεκτικό σχέδιο το οποίο θα μπορούσε να δημιουργούσε συνθήκες εκσυγχρονισμού και ανασυγκρότησης της χώρας», ανέφερε στη συζήτηση του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος, o υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης.

Ο υπουργός δεν παρέλειψε ωστόσο να υπογραμμίσει ότι «αυτό εξαρτάται πολύ, προφανώς, από την εφαρμογή που θα τύχει» και ότι «είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο αλλά θα πρέπει όλοι να συμφωνήσουν, πως όπως έχει δομηθεί το ελληνικό κράτος, απαιτεί ριζικές τομές και αυτές οι τομές δεν θα έρθουν συντηρητικά, με σημειακές παρεμβάσεις αλλά με μια συνολική παρέμβαση που θα φέρνει το κράτος ένα βήμα μπροστά».

Ο κ. Γεραπετρίτης ενημέρωσε μάλιστα την εθνική αντιπροσωπεία ότι αυτή είναι η πρώτη φάση αυτού του εκσυγχρονσμού και θα ακολουθήσει μια δεύτερη φάση που θα έχει να κάνει κυρίως με την αναδιάρθρωση των θεσμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Αποκέντρωσης. Θα είναι ένα σχέδιο μεταρρυθμιστικό που θα αποδίδει μείζονες αρμοδιότητες στους ΟΤΑ και αυτοτελείς πόρους.

Ο υπουργός Επικρατείας σχολίασε την κριτική ότι ενισχύεται το πρωθυπουργο-κεντρικό σύστημα με τη νέα δομή, δηλαδή με την Προεδρία της Κυβέρνησης. «Για να μπορέσουμε να ελέγξουμε την αυθαιρεσία και την υπερσυγκέντρωση των εξουσιών, χρειάζεται ένα και μόνο. Χρειάζεται η θέση πολύ συστηματικών διαδικασιών. Ο πρωθυπουργός δεν αποκτά εξουσία όταν έχει μια μεγάλη δομή δίπλα του. Ο πρωθυπουργός αποκτά εξουσία όταν δεν υπάρχει διαδικασία η οποία να τον δεσμεύει στον τρόπο με τον οποίο παράγεται η πολιτική», είπε ο κ. Γεραπετρίτης και προσθέτει: «Η δικιά μου φιλοδοξία, με το παρόν νομοσχέδιο, είναι ακριβώς αυτό: Όλα τα κρατικά όργανα να δεσμεύονται από τις διαδικασίες και τα όργανα αυτά-όταν αναφερόμαστε στην κυβέρνηση- να είναι υποτελή στην κρίση του κοινοβουλίου».

Ο κ. Γεραπετρίτης απάντησε στην κριτική ότι οι υπουργοί γίνονται υποχείρια και υποτελείς, μιας αυτοκρατορικής δομής, της προεδρίας της Κυβέρνησης. «Καμία υπερσυγκέντρωση δεν υφίσταται, καμία αποψίλωση των κυβερνητικών δομών, και βεβαίως, καμία αποψίλωση του ιερού χώρου του κοινοβουλίου. Καμία απολύτως αρμοδιότητα δεν αφαιρείται από υπουργό. Οι υπουργοί διατηρούν στο ακέραιο τις αρμοδιότητες που τους αποδίδονται από το νόμο και από το Σύνταγμα», είπε ο υπουργός Επικρατείας και εξήγησε: «αυτό που καθιερώνεται, ισχύει σε όλα τα ευρωπαϊκά προηγμένα κράτη. Υπάρχει μια κεντρική δομή η οποία παρακολουθεί την εκτέλεση του κυβερνητικού έργου. Αυτό έχει αξία διότι έως σήμερα συνέβαινε προσωποπαγώς, άτυπα. Θα σήκωνε το τηλέφωνο ο πρωθυπουργός να ενημερωθεί σε ποια φάση βρίσκεται η υλοποίηση ενός έργου. Σήμερα αυτό παρέλκει. Φτιάχνουμε δομές ώστε ταυτόχρονα υπουργοί και πρωθυπουργός θα μπορούν να γνωρίζουν που βρίσκεται η κάθε δράση».

Είπε επίσης ότι ο πρωθυπουργός θα παρεμβαίνει μόνο συντονιστικά και διορθωτικά. «Είναι μομφή ότι θα υπάρχει σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης ότι υπάρχει υστέρηση χρονική στον προγραμματισμό μιας επιμέρους πολιτικής;», αναρωτήθηκε ο υπουργός σημειώνοντας ότι το ελληνικό κράτος επί 45 χρόνια υποφέρει από συναρμοδιότητες που κατατρέχουν το πολιτικό σύστημα επί δεκαετίες.

Κυρίως τόνισε ότι είναι απόλυτος ο σεβασμός στον συνταγματικό ρόλο των υπουργών. Δεν υπάρχει ούτε μια χώρα της Ευρώπης που να μην έχει Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, είπε και πρόσθεσε ότι μόνο νομοτεχνική θα είναι η παρέμβαση που γίνεται.

Στην Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος

Αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, ανεξαρτήτως πολιτικών εναλλαγών, εχέγγυα διαφάνειας και ακεραιότητας στην κρατική λειτουργία και αποτελεσματικός συντονισμός της κυβερνητικής δράσης, είναι η βασική στόχευση των θεσμικών αλλαγών που εισάγει το νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος, το οποίο, από σήμερα Δευτέρα, τίθεται στην κρίση της Ολομέλειας.

Είναι το πρώτο νομοσχέδιο που κατέθεσε στη Βουλή η κυβέρνηση Μητσοτάκη και που ένα μεγάλο μέρος του συστηματοποιεί και κωδικοποιεί, σε ένα ενιαίο νομοθέτημα, το σύνολο των διατάξεων που διέπουν την οργάνωση, τη λειτουργία και τη διαφάνεια της κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης.

Προτού εισαχθεί στην Ολομέλεια, ο επισπεύδων υπουργός Γιώργος Γεραπετρίτης επέφερε σειρά τροποποιήσεων και βελτιώσεων που δεν αλλάζουν τη φιλοσοφία του σχεδίου νόμου αλλά ενσωματώνουν αρκετές από τις προτάσεις που κατατέθηκαν στη διαδικασία της επεξεργασίας του νομοσχεδίου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή και στη δημόσια διαβούλευση.

Η σκέψη του συγκεκριμένου νομοθετήματος, είναι η δημόσια πολιτική να παράγεται πλέον, κατά ένα μεγάλο μέρος, από πάνω προς τα κάτω. Να υπάρχει δηλαδή, ένα συνεκτικό σχέδιο επιχειρησιακής κυβερνητικής πολιτικής, το οποίο θα υλοποιείται από τα επιμέρους υπουργεία, και γι' αυτό, κατά τα λεγόμενα της κυβέρνησης, το υπουργικό συμβούλιο αποκαθίσταται, σύμφωνα με τη συνταγματική του προοπτική, ως ένα όργανο συλλογικό, διαβουλευόμενο, ένα όργανο από το οποίο θα εκπορεύεται η δημόσια πολιτική.

Επέρχεται επίσης σαφής διαχωρισμός της πολιτικής από την υπηρεσιακή διοίκηση, ώστε οι ρόλοι να είναι ξεκάθαροι και να διασφαλίζεται η συνέχεια του κράτους. Στην οργανική δομή της υπηρεσιακής διοίκησης θα προϊσταται ο Υπηρεσιακός Γενικός Γραμματέας, ένας ανά κάθε υπουργείο, πρόσωπο προερχόμενο από τη δημοσιοϋπαλληλία. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι το 80% της ύλης μεταφέρεται πλέον στο επίπεδο της διοικητικής ιεραρχίας και βεβαίως στην πολιτική ηγεσία παραμένει ο στρατηγικός σχεδιασμός των πολιτικών.

Με το νομοσχέδιο δημιουργείται μια νέα δημόσια αρχή, η Γενική Γραμματεία καλής νομοθέτησης και νομοτεχνικής. Έτσι οι βασικοί άξονες των νομοσχεδίων θα παράγονται από τα υπουργεία, αλλά η κατάρτισή τους θα γίνεται κεντρικά από αυτή την υπηρεσία, ώστε να παράγονται αρτιότεροι νόμοι.

Εισάγεται επίσης σύστημα προγραμματισμού και παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου και σε επίπεδο κεντρικό, αυτό ανατίθεται στην Προεδρία της Κυβέρνησης. Οι υπουργοί και ολόκληρη η πολιτική ιεραρχία εξακολουθούν να έχουν πλήρη αρμοδιότητα, αλλά δημιουργείται ένα κεντρικό ολοκληρωμένο σύστημα προηγμένης τεχνολογίας στο οποίο θα εντάσσονται οι στόχοι, οι δράσεις και τα χρονοδιαγράμματα τους, ώστε ανά πάσα στιγμή ο πρωθυπουργός και οι καθ΄ύλην αρμόδιοι υπουργοί να μπορούν να δουν πού βρίσκεται κάθε έργο ή ύλη του υπουργείου. Ο πρωθυπουργός θα μπορεί να παρεμβαίνει συντονιστικά όπου υπάρχουν συναρμοδιότητες που οδηγούν σε καθυστερήσεις.

Δημιουργείται, τέλος, μια νέα δομή, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, η οποία θα ενσωματώσει όλα τα ελεγκτικά όργανα και που θα λειτουργεί στο πλαίσιο νέων δομών, κυρίως ηλεκτρονικού ελέγχου, δεν θα υπάγεται λειτουργικά στην πολιτική ηγεσία, θα ελέγχεται από τη Βουλή, θα αναδεικνύεται από αυξημένη πλειοψηφία από κοινοβουλευτική επιτροπή.