Αποτελεί η πρόταση της κυβέρνησης για την τροποποίηση του εκλογικού νόμου την υλοποίηση της πάγιας θέσης της Αριστεράς για απλή αναλογική ή έναν ακόμη τακτικισμό του κ. Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος επιδιώκει με την κατάργηση του μπόνους εδρών προς το πρώτο κόμμα να διατηρήσει τον ΣΥΡΙΖΑ σε ρόλο κομβικού «παίκτη» στα πολιτικά δρώμενα, ακόμα και από τη δεύτερη θέση που, πλέον, του δίνουν οι δημοσκοπήσεις;

Ο κ. Τσίπρας με πανηγυρικούς τόνους ανακοίνωσε στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, το περασμένο Σαββατοκύριακο, ότι «ήρθε η ώρα της απλής αναλογικής» και υποστήριξε ότι με την πρότασή της η κυβέρνηση υπηρετεί την πάγια θέση υπέρ του συγκεκριμένου εκλογικού συστήματος. Εάν βεβαίως τα πράγματα ήταν τόσο απλά, ο κ. Τσίπρας θα είχε καταθέσει εξαρχής την πρότασή του για απλή αναλογική, χωρίς προηγουμένως να διερευνήσει ποια εκδοχή της θα «συγκινούσε» τα κόμματα της αντιπολίτευσης, σε βαθμό τέτοιο ώστε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των 200 εδρών στη Βουλή, που θα καθιστούσε τον νέο εκλογικό νόμο ισχύοντα από την αμέσως επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Με την πρόταση που τελικά έφερε η κυβέρνηση, κατάργηση του μπόνους για το πρώτο κόμμα, διατήρηση του ορίου 3% για είσοδο στη Βουλή, παροχή δικαιώματος ψήφου στα 17, επιδίωξε –με τη Ν.Δ. να έχει δηλώσει εξαρχής ότι δεν πρόκειται να υποστηρίξει αλλαγές στο ισχύον εκλογικό σύστημα στη δεδομένη συγκυρία– να κερδίσει την υποστήριξη των υπολοίπων κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Δύσκολος στόχος

Ο στόχος αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολος. Οι συγκυβερνώντες ΑΝΕΛ και η Ενωση Κεντρώων του κ. Βασίλη Λεβέντη στηρίζουν –για την ώρα– ανοιχτά την κυβερνητική πρόταση. Ο κ. Σταύρος Θεοδωράκης έσπευσε εξαρχής να ξεκαθαρίσει ότι το Ποτάμι δεν πρόκειται να στηρίξει την κυβερνητική πρόταση, χαρακτηρίζοντάς την, επί της ουσίας, συνταγή ακυβερνησίας. Με το επιχείρημα αυτό κάλεσε και τα υπόλοιπα κόμματα να καταψηφίσουν, λέγοντας ότι με τον εκλογικό νόμο που προωθεί η κυβέρνηση θα απαιτηθεί πιθανότατα η σύμπραξη 4-5 κομμάτων μελλοντικά για να σχηματισθεί κυβέρνηση ή ένας «μεγάλος συνασπισμός» με τη συνεργασία των δύο πρώτων, ενδεχόμενα κατά τον ίδιο ιδιαίτερα δύσκολα.

Από την πλευρά της κυβέρνησης, όσον αφορά το Ποτάμι, φαίνεται ότι επενδύουν στο ενδεχόμενο να αναπτυχθούν διαφοροποιήσεις, κυρίως από αριστερής προέλευσης στελέχη, που θα μπορούσαν να εκφρασθούν και με απόκλιση από την κομματική γραμμή στη Βουλή.

Μεγαλύτερη πίεση θέλησε να ασκήσει η κυβέρνηση στο ΠΑΣΟΚ, με βασικό επιχείρημα ότι το κόμμα της Φώφης Γεννηματά είχε προ έτους καταθέσει τη δική του πρόταση για κατάργηση του μπόνους των 50 εδρών, η οποία είναι πολύ κοντά στην πρόταση που φέρνει τώρα η κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβερνητική εκπρόσωπος Ολγα Γεροβασίλη φρόντισε να το υπενθυμίσει σε πρόσφατες δηλώσεις της. Ουσιαστικά προδιέγραψε τη σφοδρή κριτική που θα ασκηθεί προς την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, εφόσον η Χαρ. Τρικούπη αποφασίσει να καταψηφίσει.

Ωστόσο, ο εκ των συντακτών της εν λόγω πρότασης και τέως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, περιόρισε τις όποιες κυβερνητικές προσδοκίες, δηλώνοντας ήδη από την περασμένη Πέμπτη ότι όταν κατατέθηκε η εν λόγω πρόταση, ήταν επιτακτικά αναγκαία μια κυβέρνηση εθνικής ανάγκης, για να αναρωτηθεί εάν σήμερα συντρέχουν οι συνθήκες αυτές. Επειτα από σειρά εσωκομματικών διαβουλεύσεων και ζυμώσεων, η Χαρ. Τρικούπη προσανατολίσθηκε στην καταψήφιση της κυβερνητικής πρότασης. Αυτό κατέστη σαφές αμέσως μετά την ανάρτηση της κυβερνητικής πρότασης σε δημόσια διαβούλευση, προχθές.

Ουσιαστικά, το ΠΑΣΟΚ έθεσε θέμα ικανοποίησης όλων των προτάσεων που είχε κάνει η κ. Γεννηματά στη συνάντησή της με τον κ. Τσίπρα, χαρακτηρίζοντας την κυβερνητική πρόταση ως «αποσπασματική με επιμέρους ρυθμίσεις». Τα στελέχη που τοποθετούνται κατά της στήριξης της κυβερνητικής πρότασης υποστηρίζουν ότι, σε κάθε περίπτωση, εάν τα κίνητρα του κ. Τσίπρα ήταν αγνά, θα είχε τροποποιήσει τον εκλογικό νόμο πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Αριστερό μήνυμα

Η τακτική που υιοθέτησε η κυβέρνηση έναντι του Περισσού ήταν να επικαλεσθεί τον αριστερό χαρακτήρα της τροποποίησης του εκλογικού νόμου. Βεβαίως, η απάντηση από πλευράς ΚΚΕ ήταν άμεση. Η διατήρηση του ορίου εισόδου στη Βουλή δεν συνιστά απλή αναλογική. Την κατάργηση του 3% πρότεινε ο γ.γ. του κόμματος, Δημ. Κουτσούμπας, στον κ. Τσίπρα στη μεταξύ τους συνάντηση. Ο Περισσός αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπερψηφίσει επιμέρους άρθρα, εφόσον συμφωνεί με κάποιο από αυτά. Ωστόσο, δήλωσε ξεκάθαρα ότι «επί της αρχής δεν μπορούμε να ψηφίσουμε έναν νόμο που θα έχει είτε μπόνους είτε πλαφόν».

Εάν, ωστόσο, η κυβερνητική πρόταση δεν λάβει επί της αρχής 200 ψήφους, ακόμα κι αν κάποιο από τα άρθρα πιάσει αυτόν τον στόχο, δεν μπορεί να ισχύσει άμεσα. Αντιθέτως, εάν ο νόμος λάβει επί της αρχής 200 ψήφους, τίθεται άμεσα σε εφαρμογή από την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Δεν μπορούν να εφαρμοσθούν άμεσα, ωστόσο, άρθρα τα οποία ενδεχομένως λάβουν λιγότερες των 200 ψήφους στην κοινοβουλευτική διαδικασία.

Κατάργηση μπόνους και ψήφος στα 17

Χωρίς εκπλήξεις ήταν τελικά η κυβερνητική πρόταση για την αλλαγή του εκλογικού νόμου, η οποία αναρτήθηκε προς δημόσια διαβούλευση από το υπ. Εσωτερικών. Η διαδικασία διαβούλευσης, μέσω της οποίας η κυβέρνηση κλείνει το μάτι στα υπόλοιπα κόμματα ότι θα μπορούσε, έστω και την τελευταία στιγμή, να προχωρήσει σε παρεμβάσεις, ενσωματώνοντας και δικές τους προτάσεις, ώστε να στηρίξουν το νομοθέτημα στη Βουλή, θα ολοκληρωθεί αύριο το βράδυ. Το νομοσχέδιο θα έρθει στη Βουλή το αργότερο την Τετάρτη, με στόχο να ψηφιστεί περί τις 10 Ιουλίου. Η πρόταση της κυβέρνησης τροποποιεί το όριο ηλικίας, καθώς, όπως αναφέρει, «το δικαίωμα του εκλέγειν έχουν οι πολίτες Ελληνες και Ελληνίδες που συμπλήρωσαν το δέκατο έβδομο έτος της ηλικίας τους» και καταργεί το μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα. Η κατανομή των εδρών γίνεται με αναλογικό τρόπο σε σχέση με τις εκλογικές επιδόσεις των κομμάτων που εξασφαλίζουν επίδοση 3%, που παραμένει όριο εισόδου στη Βουλή. Για την κυβέρνηση, όπως αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση που συνόδευσε την πρότασή της, με την αλλαγή του ορίου ηλικίας για δικαίωμα ψήφου από τα 17, δίδεται ένας περισσότερο ενεργός ρόλος στους νέους, που πιθανότατα θα υποστούν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της κρίσης. Ταυτόχρονα, με την ενίσχυση της αναλογικότητας εξασφαλίζεται μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα στη Βουλή.