Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει αρχίσει να ανοίγεται –άλλοτε διστακτικά, άλλοτε πιο δυναμικά– σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού (βλ. γαστρονομικός, συνεδριακός, αθλητικός, θρησκευτικός κ.ά.). Από όλες όμως τις μορφές ειδικού τουρισμού ο τουρισμός υγείας μοιάζει να είναι αυτός με τις μεγαλύτερες προοπτικές. Και αυτό γιατί έχει δυνατότητα ανάπτυξης σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, συμβάλλοντας στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ενώ παράλληλα συνεπάγεται επενδύσεις σε νέους τομείς, εμπλουτισμό του επιπέδου των προσφερόμενων υπηρεσιών και ποιοτική βελτίωση του εγχώριου τουριστικού προϊόντος.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που εκπόνησε η συμβουλευτική εταιρεία ΣΤΟΧΑΣΙΣ, ο τζίρος της παγκόσμιας αγοράς ιατρικού τουρισμού εκτιμάται μεταξύ 45,5 δισ. και 72 δισ. δολαρίων, παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης 15%-25%, με περίπου 14 εκατ. διασυνοριακούς ασθενείς σε όλο τον κόσμο να ξοδεύουν κατά μέσο όρο 3.800-6.000 δολάρια ανά ιατρική επίσκεψη, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που σχετίζονται με ιατρικές υπηρεσίες, διασυνοριακές και τοπικές μετακινήσεις, ενδονοσοκομειακή παραμονή και καταλύματα. Χώρες όπως η Ινδία, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη, η Κόστα Ρίκα, το Ισραήλ και η Τουρκία έχουν ήδη διεκδικήσει ένα κομμάτι από αυτή την προσοδοφόρο αγορά με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

ΤΟ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ανταγωνιστής των διεθνών αυτών «παικτών» θα μπορούσε να είναι και η Ελλάδα. Εκτός από εξαιρετικό κλίμα, που ευνοεί την αποκατάσταση και την αποθεραπεία, έχει και άρτιες υλικοτεχνικές υποδομές με αρκετές διεθνείς πιστοποιήσεις, εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες, άριστο ξενοδοχειακό δυναμικό και ανταγωνιστικές τιμές στις ιατρικές πράξεις, ενώ εξακολουθεί να είναι μια χώρα ασφαλής. Επιπλέον, σε ορισμένες κατηγορίες ιατρικών υπηρεσιών η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, τόσο λόγω εξειδίκευσης όσο και λόγω ευνοϊκής νομοθεσίας, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Εκτιμάται δε ότι θα μπορούσε να προσελκύει κάθε χρόνο για την επόμενη πενταετία τουλάχιστον 100.000 «ασθενείς-ταξιδιώτες», επιτυγχάνοντας έσοδα άνω των 400 εκατ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία που μας παρέθεσε ο Γιάννης Τούντας, καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ. Τα νούμερα έχουν ενδιαφέρον, ειδικά για μια χώρα όπως η Ελλάδα που προσβλέπει στον τουρισμό: η συμβολή του στο ΑΕΠ αναμένεται να ξεπεράσει το 2021 τα 43 δισ. ευρώ.

Δεδομένης της δυναμικής του τουρισμού υγείας και των δυνατοτήτων της χώρας, τα υπουργεία Υγείας και Τουρισμού έχουν από το 2013 νομοθετήσει τη δυνατότητα διαμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη του κλάδου με κοινή απόφαση (ΚΥΑ 27217/2013) που καθορίζει μια σειρά από ειδικούς όρους και προϋποθέσεις: υποχρεωτική πιστοποίηση των ιατρικών παρόχων από φορέα πιστοποίησης σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, υποχρεωτική ασφάλιση μονάδων και ιατρών για ζητήματα επαγγελματικής ευθύνης, σύσταση και τήρηση μητρώου παρόχων ιατρικού τουρισμού και χορήγηση διακριτικού σήματος ιατρικού τουρισμού.

Ενώ όμως τα θεμέλια για το θεσμικό πλαίσιο έχουν τεθεί, εκκρεμεί η έκδοση των αναγκαίων εγκυκλίων για την εφαρμογή της ΚΥΑ, με αποτέλεσμα οι όποιες πρωτοβουλίες στον ιδιωτικό τομέα να μην έχουν ακόμη ευοδωθεί λόγω κρατικής αδράνειας και η Ελλάδα να μην μπορεί να διεκδικήσει το μερίδιό της στη ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά του ιατρικού τουρισμού. Σύμφωνα με τη μελέτη της ΣΤΟΧΑΣΙΣ, το 2016 επισκέφτηκαν τη χώρα για λόγους υγείας μόλις 85.326 άνθρωποι σε σύνολο 28 εκατ. τουριστών, με το μερίδιο του τουρισμού υγείας στο σύνολο των επισκεπτών να διαμορφώνεται σε μόλις 0,3%.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ

Ο τουρισμός υγείας αφορά την πρόληψη, τη διατήρηση, τη θεραπεία, την ανάρρωση και την αποκατάσταση της υγείας με σύγχρονες ιατρικές ή φυσικές μεθόδους. Περιλαμβάνει τον ιατρικό τουρισμό, τον παραδοσιακό ιαματικό τουρισμό (ή θερμαλισμό) και τον τουρισμό ευεξίας. Ο ιατρικός τουρισμός αναφέρεται κυρίως στον ιατρικό τουρισμό επιλογής: ο ασθενής αποφασίζει να ταξιδέψει για να λάβει μια συγκεκριμένη ιατρική υπηρεσία, παρακινημένος από παράγοντες όπως το κόστος της υπηρεσίας, η ποιότητά της ή ακόμα και η ευκαιρία να συνδυάσει την ιατρική φροντίδα με την αναψυχή. Ο ιαματικός τουρισμός στόχο έχει την πρόληψη, τη διατήρηση και την αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας, καθώς και την ευεξία με τη χρήση φυσικών ιαματικών πόρων. O τουρισμός ευεξίας συνδυάζει τις διακοπές με υπηρεσίες πρόληψης, διατήρησης ή βελτίωσης της υγείας μέσω προγραμμάτων ολικής αναζωογόνησης και χαλάρωσης σε σωματικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο.