Σημαντική ελάφρυνση του χρέους προκύπτει από τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που προωθούν οι πιστωτές, τόσο σημαντική μάλιστα που, παραδόξως, αντί να χαροποιεί, προβληματίζει την κυβέρνηση.

Η ελάφρυνση του χρέους και η μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων κρύβουν παγίδες, κυρίως επειδή έχουν –πέραν της σημασίας τους για την οικονομία– ισχυρή πολιτική φόρτιση. Έτσι:

Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο είναι μάλλον προβληματισμένο. Κι αυτό, γιατί στην ανάλυση βιωσιμότητας με βάση τις υποθέσεις των Ευρωπαίων (όχι του ΔΝΤ), αρκεί η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για να δείχνει το χρέος σχεδόν βιώσιμο.

Προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλλει και το γεγονός ότι τα επιτόκια έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Εάν όμως η κυβέρνηση δεχθεί αυτό το σενάριο, τότε ο Β. Σόιμπλε –και οποιοσδήποτε άλλος Ευρωπαίος ανησυχεί για το πολιτικό κόστος μιας γενναιόδωρης ελάφρυνσης– μπορεί να υποστηρίξει ότι «αφού εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα με τα βραχυπρόθεσμα, δεν χρειάζονται τα μεσοπρόθεσμα μέτρα».

2. Το Eurogroup του Μαΐου 2016 έχει αποφασίσει ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν, εάν χρειαστεί, στο τέλος του προγράμματος, στα μέσα του 2018. Η Γερμανία δεν θέλει να γίνει συζήτηση για αυτά τώρα. Ο κ. Σόιμπλε υποστηρίζει ότι θα χανόταν το κίνητρο της Αθήνας να κάνει μεταρρυθμίσεις. Στην πραγματικότητα δεν θέλει να ανοίξει αυτό το θέμα πριν από τις γερμανικές εκλογές, το επόμενο φθινόπωρο. Το ΔΝΤ θέλει να προσδιοριστούν τώρα, ώστε να τα συνυπολογίσει στη δική του ανάλυση βιωσιμότητας, που είναι προϋπόθεση για να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα. Η κυβέρνηση θέλει επίσης να αποφασιστούν τώρα, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι θα αρθεί η αβεβαιότητα και θα έρθουν επενδυτές.

Ωστόσο, αυτό που την ενδιαφέρει είναι πρωτίστως να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τώρα αυτό που θα γίνει σε δύο χρόνια. Είναι πολύ πιθανό, αν όλα πάνε καλά, στο τέλος του χρόνου ή στις αρχές του επόμενου, μαζί με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης να υπάρξει κι ένας οδικός χάρτης για την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων. Δηλαδή, το Eurogroup να περιγράψει με λίγο περισσότερες λεπτομέρειες τα μέτρα (επιμήκυνση δανείων, επαναγορά μέρους των δανείων του ΔΝΤ και των διακρατικών του πρώτου μνημονίου, επιστροφή κερδών του ευρωσυστήματος από ελληνικά ομόλογα) και να καταστήσει περισσότερο βέβαιο ότι θα εφαρμοστούν το 2018 κι όχι απλώς αν κριθούν απαραίτητα.

Η παγίδα σε αυτή την περίπτωση είναι πως η εφαρμογή των μέτρων θα συνδεθεί με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και δημοσιονομικών μέτρων αλλά και μεταρρυθμίσεων. Με βάση τα σενάρια που «τρέχουν» οι τεχνοκράτες στην Αθήνα και στο Λουξεμβούργο, η εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων θα μπορούσε να ελαφρύνει περαιτέρω το χρέος, ανεβάζοντας το συνολικό όφελος σε 30 – 35 μονάδες του ΑΕΠ ή 60 – 70 δισ. ευρώ.

3. Το ΔΝΤ θέλει ακόμη μεγαλύτερη ελάφρυνση επειδή θεωρεί πως η Ελλάδα δεν μπορεί να επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ και μάλιστα για πολλά χρόνια. Οι Ευρωπαίοι υποθέτουν ότι η χώρα μας θα έχει τέτοιες δημοσιονομικές επιδόσεις από το 2018 και για μία δεκαετία. Η κυβέρνηση θέλει επίσης μείωση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα μετά το 2018 στο 2% – 2,5%.

Αν όμως υιοθετήσει την προσέγγιση του ΔΝΤ, τότε –παραδόξως– θα πρέπει να λάβει περισσότερα μέτρα. Το Ταμείο λέει ότι με τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί μπορεί να πετύχει πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ. Για να φτάσει στο 2% ή στο 2,5%, θα χρειαστεί επιπλέον μέτρα. Αν υιοθετήσει την προσέγγιση των Ευρωπαίων, που λένε ότι χωρίς μέτρα επιτυγχάνεται το 3,5%, δεν μπορεί να διεκδικήσει μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους.

Αν και το θέμα των στόχων είναι ακόμη ανοιχτό, σύμφωνα με πληροφορίες μια συμβιβαστική λύση που συζητείται μεταξύ του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης είναι να διατηρηθεί ο στόχος του 3,5% για μία 3ετία ή μία 5ετία μετά το 2018, αντί των 10 χρόνων, και να μειωθεί στη συνέχεια. Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία προβλέπει πως η Ελλάδα θα πρέπει να πετύχει το 2018 πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ και να το διατηρήσει για «μεσοπρόθεσμο διάστημα». Και στο πλαίσιο αυτό, δεν είναι τυχαίο ότι ο πρόεδρος του Eurogroup, Γ. Ντάισελμπλουμ, έχει δηλώσει δύο φορές το τελευταίο διάστημα (μία μετά το Eurogroup του Νοεμβρίου και άλλη μία την εβδομάδα που πέρασε από το Λονδίνο) πως στο Eurogroup του Δεκεμβρίου θα πρέπει να συζητηθεί και να διευκρινιστεί τι ακριβώς σημαίνει «μεσοπρόθεσμο διάστημα». Προφανώς, όμως, η επίτευξη των στόχων θα είναι ένα από τα προαπαιτούμενα για την υλοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους.