Προτείνει η Επιτροπή στον Προϋπολογισμό  της ΕΕ

Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει να τριπλασιαστεί σχεδόν η χρηματοδότηση για τη μετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων σε 34,9 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με 13 δισ. ευρώ την προηγούμενη περίοδο.

Η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί απάντηση στις αυξανόμενες προκλήσεις που συνδέονται με τη μετανάστευση, την κινητικότητα και την ασφάλεια, με πιο ευέλικτα χρηματοδοτικά μέσα για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων σχετικά με τη μετανάστευση και την προστασία των συνόρων στον πυρήνα του νέου προϋπολογισμού. Θα δημιουργηθεί νέο χωριστό ταμείο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων και ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα ενισχυθεί περισσότερο με ένα νέο μόνιμο σώμα περίπου 10 000 συνοριοφυλάκων. Το νέο ταμείο για τα σύνορα θα συμβάλει επίσης στη διενέργεια τελωνειακών ελέγχων από τα κράτη μέλη χρηματοδοτώντας τον εξοπλισμό των εν λόγω ελέγχων.

Ο πρώτος αντιπρόεδρος, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Με βάση την εμπειρία του παρελθόντος και τη γνώση ότι η μετανάστευση θα εξακολουθήσει να αποτελεί πρόκληση στο μέλλον, προτείνουμε μια άνευ προηγουμένου αύξηση της χρηματοδότησης. Η ενίσχυση των κοινών μας συνόρων της ΕΕ, ιδίως με την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, θα συνεχίσει να συνιστά σημαντική προτεραιότητα. Η αυξημένη ευελιξία των χρηματοδοτικών μας μέσων σημαίνει ότι είμαστε έτοιμοι να παρέχουμε γρήγορη στήριξη στα κράτη μέλη, όπου τη χρειάζονται, όταν τη χρειάζονται – ιδίως σε περίπτωση κρίσης.»

Ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, δήλωσε σχετικά:«Η καλύτερη διαχείριση των εξωτερικών μας συνόρων και της μετανάστευσης θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικές προτεραιότητες για την ΕΕ, τα κράτη μέλη και τους πολίτες μας τα επόμενα χρόνια. Οι μεγαλύτερες προκλήσεις απαιτούν περισσότερους πόρους — αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνουμε να τριπλασιαστεί σχεδόν ο προϋπολογισμός στον εν λόγω τομέα. Η ενισχυμένη χρηματοδότηση θα είναι καίριας σημασίας για να διασφαλιστεί ότι είμαστε σε θέση να υλοποιήσουμε τις εξής πολιτικές προτεραιότητες: περαιτέρω διασφάλιση των εξωτερικών μας συνόρων, συνεχιζόμενη παροχή προστασίας σε όσους την έχουν ανάγκη, καλύτερη υποστήριξη των προσπαθειών για νόμιμη μετανάστευση και ένταξη, καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, και αποτελεσματική και ταχεία επιστροφή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής.»

Ο επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Δασμών, Πιερ Μοσκοβισί, δήλωσε: «Οι 115 000 τελωνειακοί υπάλληλοι της ΕΕ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μετώπου για την προστασία των πολιτών μας από παραποιημένα ή μη ασφαλή προϊόντα και άλλες μορφές παράνομου εμπορίου. Με στόχο την υποστήριξή τους σε αυτό το ζωτικής σημασίας έργο, προτείνουμε σήμερα ένα νέα ταμείο με προϋπολογισμό 1,3 ευρώ, ώστε οι χώρες της ΕΕ να αποκτήσουν τον πλέον προηγμένο τελωνειακό εξοπλισμό. Η τελωνειακή ένωση της ΕΕ συμπληρώνει 50 χρόνια τον επόμενο μήνα: πρέπει να εξασφαλιστεί ότι θα εξακολουθήσει να γίνεται όλο και πιο ισχυρή».

Κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης του 2015 και του 2016, η χρηματοδοτική και τεχνική στήριξη που παρείχε η ΕΕ στα κράτη μέλη ήταν ουσιώδης για τη στήριξη των κρατών μελών υπό πίεση, την ανάπτυξη των ικανοτήτων έρευνας και διάσωσης, την επίσπευση των επιστροφών και την καλύτερη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Αξιοποιώντας τα διδάγματα του παρελθόντος, η Επιτροπή προτείνει να να τριπλασιαστεί σχεδόν η χρηματοδότηση για τους κρίσιμους τομείς της μετανάστευσης και της διαχείρισης των συνόρων.

1. διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης

Η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της μετανάστευσης και την κατοχύρωση της εσωτερικής ασφάλειας. Τα ισχυρά εξωτερικά σύνορα δίνουν επίσης στην ΕΕ τη δυνατότητα να διατηρεί τον χώρο Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Η Επιτροπή προτείνει να διατεθούν 21,3 δισ. ευρώ για τη διαχείριση των συνόρων συνολικά και να δημιουργηθεί νέο Ταμείο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (ΤΟΔΣ) στο οποίο θα διατεθεί ποσό άνω των 9,3 δισ. ευρώ.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ταμείου είναι τα εξής:

Η σωστή δέσμη προτεραιοτήτων:

• Ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης:Το νέο ταμείο θα βασιστεί και θα συνεχίσει το έργο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για την καλύτερη προστασία των συνόρων της ΕΕ με την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, τους συστηματικούς ελέγχους στα σύνορα και νέα διαλειτουργικά συστήματα ΤΠ μεγάλης κλίμακας, μεταξύ άλλων το μελλοντικό σύστημα εισόδου/εξόδου. Η χρηματοδότηση θα διοχετευθεί για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων, καθώς και την αναχαίτιση και σύλληψη των ατόμων που συνιστούν απειλή, την υποστήριξη για την έρευνα και τη διάσωση στη θάλασσα, τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση των συνοριοφυλάκων, καθώς και την άμεση παροχή επιχειρησιακής στήριξης στα κράτη μέλη υπό πίεση·
• Ισχυρότερη και αποτελεσματικότερη πολιτική θεωρήσεων: το ταμείο θα εξασφαλίσει επίσης ότι η πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ εξακολουθεί να εξελίσσεται και να εκσυγχρονίζεται, ενώ παράλληλα θα ενισχύσει την ασφάλεια και θα μετριάσει τους κινδύνους της παράτυπης μετανάστευσης·

– Στήριξη των κρατών μελών: το νέο Ταμείο θα διαθέσει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση ύψους 4,8 δισ. ευρώ, προκειμένου να στηρίξει τα μέτρα για τη διαχείριση των συνόρων και την πολιτική θεωρήσεων των κρατών μελών. Tο ποσό της χρηματοδότησης θα αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τις ανάγκες των κρατών μελών και μια ενδιάμεση επανεξέταση θα λάβει υπόψη τις νέες ή πρόσθετες πιέσεις. Κάθε κράτος μέλος θα λάβει κατ' αποκοπήν ποσό ύψους 5 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο θα κατανεμηθεί με βάση τον φόρτο εργασίας, την πίεση και τον βαθμό απειλής στα εξωτερικά χερσαία σύνορα (30 %), στα εξωτερικά θαλάσσια σύνορα (35 %), στους αερολιμένες (20 %) και στα προξενικά γραφεία (15 %)·

– Ευέλικτη και ταχεία ανταπόκριση: 3,2 δισ. ευρώ θα διατεθούν για παροχή στοχευμένης στήριξης στα κράτη μέλη και σε έργα που υλοποιούνται σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και για να αντιμετωπιστούν επείγουσες ανάγκες. Το νέο ταμείο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξασφαλίζει επαρκή ευελιξία για τη διοχέτευση έκτακτης χρηματοδότησης στα κράτη μέλη, ανάλογα με τις ανάγκες, και να αντιμετωπίζονται οι νέες και κρίσιμες προτεραιότητες, όταν προκύπτουν·

– Bελτίωση του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα:Το νέο μέσο θα διαθέσει 1,3 δισ. ευρώ, ποσό που θα συμβάλει στην αγορά, συντήρηση και αντικατάσταση του πλέον προηγμένου τελωνειακού εξοπλισμού από τα κράτη μέλη, όπως είναι για παράδειγμα νέοι σαρωτές, αυτοματοποιημένα συστήματα ανίχνευσης πινακίδας κυκλοφορίας, ομάδες ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων για ανίχνευση και κινητά εργαστήρια για την ανάλυση δειγμάτων.

– Ενίσχυση των οργανισμών διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ: εκτός από το εν λόγω ταμείο, πάνω από 12 δισ. ευρώ θα διατεθούν για την περαιτέρω ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και του eu–LISA. Το ποσό αυτό θα παρουσιαστεί χωριστά.

2. Μετανάστευση: υποστήριξη μιας ισχυρής, ρεαλιστικής και δίκαιης πολιτικής

Η Επιτροπή προτείνει την αύξηση της χρηματοδότησης για τη μετανάστευση κατά 51%, ώστε να ανέλθει στα 10,4 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του ανανεωμένου Ταμείου Ασύλου και Μετανάστευσης (ΤΑΜ). Το ταμείο θα υποστηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών σε τρεις βασικούς τομείς: το άσυλο, τη νόμιμη μετανάστευση και την ένταξη, καθώς και την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και τις επιστροφές. Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ταμείου είναι τα εξής:

Η σωστή δέσμη προτεραιοτήτων:το νέο ταμείο θα συνεχίσει τη ζωτικής σημασίας υποστήριξη που παρέχει στα εθνικά συστήματα ασύλου και θα δώσει νέα έμφαση στη διοχέτευση της ενωσιακής χρηματοδότησης στα πιο επείγοντα θέματα, όπως είναι τα εξής:

• Ένα ισχυρότερο και αποτελεσματικότερο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου: Το ταμείο θα ενισχύσει και θα αναπτύξει όλες τις πτυχές του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής του διάστασης:
• Μεγαλύτερη στήριξη για τη νόμιμη μετανάστευση και την ένταξη: το ταμείο θα διαθέσει επιπρόσθετους πόρους για τη στήριξη της έγκαιρης ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα στην ΕΕ βραχυπρόθεσμα. Οι πόροι αυτοί θα συμπληρωθούν με χρηματοδότηση από τα κονδύλια για τη συνοχή για την μακροπρόθεσμη κοινωνικοοικονομική ένταξη·
• Ταχύτερες και πιο συχνές επιστροφές: το ταμείο θα στηρίζει μια πιο συντονισμένη προσέγγιση για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, την αύξηση της αποτελεσματικότητας των επιστροφών και την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας με χώρες εκτός ΕΕ όσον αφορά την επανεισδοχή·

– Στήριξη των κρατών μελών:Το ταμείο θα διαθέσει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση 6,3 δισ. ευρώ για τη στήριξη των κρατών μελών στη διαχείριση της μετανάστευσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του κάθε κράτους μέλους. Μια ενδιάμεση επανεξέταση θα λάβει υπόψη τις νέες ή πρόσθετες πιέσεις. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει κατ' αποκοπήν ποσό ύψους 5 εκατ. ευρώ και το υπόλοιπο κατανέμεται με βάση την αξιολόγηση των πιέσεων που αντιμετωπίζει και λαμβανομένων υπόψη των ποσοστών στον τομέα του ασύλου (30 %), της νόμιμης μετανάστευσης και ένταξης (30 %) και της καταπολέμησης της παράτυπης μετανάστευσης και της επιστροφής (40 %)·

– Καλύτερη ετοιμότητα: Ποσό 4,2 δισ. ευρώ θα δεσμευθεί για την παροχή στοχευμένης στήριξης στα κράτη μέλη, για έργα με πραγματική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, όπως η επανεγκατάσταση ή για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών και για τη διοχέτευση έκτακτης χρηματοδότησης σε κράτη μέλη όταν και όπου την χρειάζονται·

– Ενίσχυση του συντονισμού όλων των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ: το Ταμείο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση θα συμπληρωθεί με τα πρόσθετα κονδύλια που διατίθενται στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ για να επιταχυνθεί η συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης με τις χώρες εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, τη βελτίωση των ευκαιριών στις χώρες καταγωγής, την ενίσχυση της συνεργασίας όσον αφορά την επιστροφή και την επανεισδοχή, και τη νόμιμη μετανάστευση·

– Ενίσχυση των οργανισμών της ΕΕ: Εκτός του εν λόγω ταμείου σχεδόν 900 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για την περαιτέρω ενίσχυση του νέου Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο. Το ποσό αυτό θα παρουσιαστεί χωριστά.

Επόμενα στάδια

Προκειμένου τα κονδύλια της ΕΕ να αρχίσουν το συντομότερο δυνατό να παράγουν αποτελέσματα στην πράξη, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί γρήγορα συμφωνία επί του συνολικού μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ και των τομεακών προτάσεων.

Οι καθυστερήσεις θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές κρίσεις που μπορεί να προκύψουν και να στερήσουν ζωτικής σημασίας πόρους από έργα — όπως είναι το πρόγραμμα υποβοηθούμενης οικειοθελούς επιστροφής και το πρόγραμμα επανεισδοχής σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και η συνέχιση της χρηματοδότησης της ΕΕ για την επανεγκατάσταση.

Η επίτευξη συμφωνίας για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό μέσα στο 2019 θα συνέβαλλε στην απρόσκοπτη μετάβαση από τον τρέχοντα (2014-2020) μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό στον νέο, και θα εξασφάλιζε την προβλεψιμότητα της χρηματοδότησης προς όφελος όλων.

Ιστορικό του φακέλου

Η διαχείριση των συνόρων και η μετανάστευση είναι πολιτική προτεραιότητα της Επιτροπής Γιούνκερ ήδη από την έναρξη της θητείας της – από τις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του προέδρου Γιούνκερ τον Ιούλιο του 2014 ως την πρόσφατη ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης στις 13 Σεπτεμβρίου 2017.

Ωστόσο, η έκταση και ο επείγων χαρακτήρας της προσφυγικής κρίσης του 2015-2016 αιφνιδίασε την Ευρώπη. Προκειμένου να αποτραπεί η ανθρωπιστική κρίση και να καταστεί δυνατή η κοινή απάντηση σε αυτή την άνευ προηγουμένου πρόκληση, καθώς και στις νέες απειλές κατά της ασφάλειας, η ΕΕ έκανε χρήση κάθε δυνατής ευελιξίας στον υφιστάμενο προϋπολογισμό για την κινητοποίηση πρόσθετων πόρων. Από τις αρχικές πιστώσεις για την περίοδο 2014-2020 ύψους 6,9 δισ. ευρώ για τα κονδύλια του ΤΑΜΕ και του ΤΕΑ (Σύνορα και Αστυνομία), κινητοποιήθηκαν επιπλέον 3,9 δισ. ευρώ ώστε να ανέλθουν σε 10,8 δισ. ευρώ για τη μετανάστευση, τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια — και αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνει καν τη μεγάλη χρηματοδότηση που κινητοποιήθηκε για να αντιμετωπιστεί η προσφυγική κρίση εκτός της ΕΕ.

Αξιοποιώντας τα διδάγματα του παρελθόντος, η Επιτροπή προτείνει σήμερα τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης σε όλα τα επίπεδα, με 10,4 δισ. ευρώ για τη μετανάστευση, 9,3 δισ. ευρώ για τη διαχείριση των συνόρων, 2,5 δισ. ευρώ για την εσωτερική ασφάλεια και 1,2 δισ. ευρώ για τον ασφαλή παροπλισμό των πυρηνικών δραστηριοτήτων σε ορισμένα κράτη μέλη — ποσό που ξεπερνά συνολικά τα 23 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, η στήριξη των οργανισμών της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας, της διαχείρισης των συνόρων και της μετανάστευσης θα αυξηθεί από 4,2 δισ. ευρώ σε 14 δισ. ευρώ.