Τα μέτρα έπεσαν βροχή από το 2015 έως και την Πέμπτη που ψηφίστηκε το πολυνομοσχέδιο και οι «βρεγμένοι» είναι συστηματικά οι ίδιοι: φορολογούμενοι, συνταξιούχοι και ελεύθεροι επαγγελματίες.

Επιβαρύνσεις που θα φτάσουν σωρευτικά τα 5,4 δισ. το 2021 φέρνουν τα μέτρα του νέου νόμου, που σφράγισε την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Το ποσόν έρχεται να προστεθεί στα μέτρα του τρίτου μνημονίου που έχουν ήδη ληφθεί από το 2015 και θα αποδίδουν σωρευτικά το 2021 άλλα 9,2 δισ. Συνολικά, δηλαδή, πρόκειται για 14,6 δισ. μέτρα σε 6 χρόνια, που κατανέμονται ως εξής, όπως προκύπτει από το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα:

• Τα φορολογικά μέτρα αντιστοιχούν συνολικά στο ήμισυ σχεδόν των 14,6 δισ. ευρώ (7,9 δισ. περίπου). Οι φορολογούμενοι επιβαρύνθηκαν με 5,4 δισ. με τις παρεμβάσεις που ελήφθησαν από το 2015, όπου την παράσταση έκλεψε ο ΦΠΑ (μεταφορές προϊόντων σε υψηλότερο συντελεστή, αύξηση συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 24% και κατάργηση των μειωμένων συντελεστών σε νησιά απέδωσαν περίπου 2 δισ.). Η αύξηση των φόρων κατανάλωσης σε καύσιμα και τσιγάρα πρόσθεσε στον λογαριασμό περίπου 500 εκατ. Από εκεί και πέρα, υψηλός ήταν και ο λογαριασμός από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης, που αναμορφώθηκε και μονιμοποιήθηκε (1,1 δισ. περίπου), ενώ η πρώτη μείωση του αφορολογήτου κόστισε περίπου 800 εκατ. ευρώ στους φορολογουμένους. Με το νέο πολυνομοσχέδιο επιβάλλονται νέες επιβαρύνσεις από το 2018 που επιβαρύνουν τους πάντες (μείωση φόρου εισοδήματος για ιατρικές δαπάνες και παρακρατούμενου φόρου 1,5%), καθώς και επιμέρους κατηγορίες φορολογουμένων (επίδομα πετρελαίου θέρμανσης) συνολικού ύψους περίπου 350 εκατ. Το δεύτερο κύμα, του 2019, χτυπάει κατευθείαν στο εισόδημα, αφού μειώνεται ξανά το αφορολόγητο, αυτή τη φορά πιο δραστικά, με απώλειες 650 ευρώ για κάθε φορολογούμενο και απόδοση για το κράτος περίπου 2 δισ. ευρώ.

Εν ολίγοις, η «κόκκινη γραμμή» του αφορολογήτου έγινε καπνός και αποδείχθηκε μακράν σε πρωταγωνιστή των μέτρων της παρούσας κυβέρνησης, με απόδοση 2,8 δισ. ευρώ.

• Οι συνταξιούχοι καλούνται να πληρώσουν περίπου το 40% των μέτρων της εξαετίας (6,1 δισ.). Οι περικοπές του νόμου Κατρούγκαλου και αυτές που είχαν ξεκινήσει νωρίτερα, μεταξύ άλλων, για τη μείωση των πρόωρων συντάξεων αποφέρουν 2,5 δισ. Αλλα 900 εκατ. εξοικονομούνται από τη σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ. Οι νέες περικοπές, που θα ισχύσουν από το 2019, θα αποδώσουν 2,7 δισ. Αυτές αφορούν τους παλιούς συνταξιούχους, στους οποίους ο πρώην αρμόδιος υπουργός υποσχόταν ότι θα διατηρούσαν τις αποδοχές τους μέσω της προσωπικής διαφοράς. Τελικά, το μόνο που εξασφαλίσθηκε είναι να μη μειωθούν οι συντάξεις (όχι οι προσωπικές διαφορές) κατά περισσότερο από 18%. Δηλαδή, να μη χάσει ο κάθε συνταξιούχος περισσότερες από 2 συντάξεις. Αλλη μια εξαφανισμένη «κόκκινη γραμμή».

• Βαρύς έρχεται και ο λογαριασμός για την ασφάλιση, τον οποίο ενίοτε πληρώνουν και πάλι οι συνταξιούχοι. Οι παρεμβάσεις σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και επιδόματα απέδωσαν 606 εκατ. ευρώ με τα μέτρα των προηγούμενων ετών (κυρίως αύξηση εισφοράς υπέρ υγείας στις κύριες συντάξεις από 4% σε 6% και επιβολή εισφοράς υγείας 6% στις επικουρικές συντάξεις, αλλά και αύξηση εισφορών ασφαλισμένων στον ΟΓΑ και αύξηση των εισφορών για επικουρικές συντάξεις). Στα νέα μέτρα, από 1/1/2018, την τιμητική τους έχουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με την αλλαγή της βάσης υπολογισμού των εισφορών τους (143 εκατ.).

Υπάρχουν όμως και τα αντίμετρα, υποστηρίζει η κυβέρνηση. Πράγματι, το υπουργείο Οικονομικών δεν δίστασε να καταγράψει μέτρα φορολογικών ελαφρύνσεων και κοινωνικών δαπανών συνολικού ύψους 7,5 δισ. στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, για να αντισταθμίσει τις φορολογικές επιβαρύνσεις και τις περικοπές στις συντάξεις.

Τα μέτρα, όμως, αυτά θα εφαρμοστούν μόνο αν το ΔΝΤ αποφασίσει κατά την τελευταία αξιολόγηση του προγράμματος, τον Ιούλιο του 2018, ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα ξεπεράσει το 4,5% του ΑΕΠ το 2019, αφού ληφθούν και τα μέτρα περικοπής των συντάξεων. Τότε, και στην έκταση που το πλεόνασμα θα ξεπερνά το ποσοστό αυτό, θα μπορέσει η κυβέρνηση να πάρει κάποια από τα αντίμετρα στον τομέα των κοινωνικών δαπανών. Τα κυριότερα από αυτά είναι η επιδότηση ενοικίου, τα επιδόματα τέκνων, η δημιουργία νέων μονάδων προσχολικής εκπαίδευσης, η επέκταση του προγράμματος «σχολικά γεύματα», αλλά και η μείωση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στη φαρμακευτική δαπάνη με εισοδηματικά κριτήρια.

Αν όλα πάνε καλά θα ληφθούν στη συνέχεια το 2020 και τα φορολογικά αντίμετρα, που περιλαμβάνουν μείωση του χαμηλού φορολογικού συντελεστή, αναμόρφωση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, μια ελάχιστη μείωση του ΕΝΦΙΑ (έως 70 ευρώ) και μείωση του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων.