Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος μέσα από το ιστορικό αρχείο της «Κ»
Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος Β', ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών, είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα κρίσιμα γεγονότα της δεκαετίας του 60.
Ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ελλάδας στις 6 Μαρτίου του 1964, σε ηλικία 24 ετών διαδεχόμενος τον πατέρα του, Παύλο Α΄ μετά τον θάνατό του την ίδια ημέρα.
Ακολούθησε μία ιδιαιτέρως θερμή περίοδος, που οδήγησε στη δικτατορία των Συνταγματαρχών.
Ακολουθούν στιγμές από τη ζωή του, μέσα από το ιστορικό αρχείο της «Καθημερινής».
Το 1960 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης ο διάδοχος Κωνσταντίνος συμμετείχε στην ελληνική ομάδα ιστιοπλοΐας και κατάφερε να κερδίσει το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία «Ντράγκον». Ήταν ο πηδαλιούχος του σκάφους «Νηρεύς», με πλήρωμα τους Οδυσσέα Εσκιτζόγλου και Γιώργο Ζαΐμη. Η ομάδα απέσπασε το πρώτο χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο για την Ελλάδα από το 1912.
«Με αισθήματα βαθείας συγκινήσεως, εθνικής υπερηφανείας και ανυποκρίτου ενθουσιασμού, ο ελληνικός λαός υπεδέχθη το απόγευμα χθες την είδησιν περί της λαμπράς πρώτης νίκης του Διαδόχου Κωνσταντίνου εις τους ιστιοπλοϊκούς αγώνας της 17ης Ολυμπιάδος που διεξήχθησαν εις τον κόλπον της Νεαπόλεως. Χάρις εις την νίκην αυτήν, έπειτα από 48 έτη, όταν ο Τσικλητήρας κατέλαβε την πρώτην θέσιν εις το άλμα εις μήκος άνευ φοράς εις τους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης το 1912, η Ελλάς κερδίζει πάλιν χρυσούν ολυμπιακόν μετάλλιον.»
6 Μαρτίου 1964 -Πεθαίνει ο βασιλιάς Παύλος. Τον διαδέχεται ο Κωνσταντίνος Β΄
Ο βασιλιάς Παύλος ανέβηκε στον ελληνικό θρόνο σε μία από τις πιο φορτισμένες περιόδους του ελληνικού κράτους: στην κορύφωση του Εμφυλίου το 1947. Έφυγε από τη ζωή, χτυπημένος από καρκίνο, στις 6 Μαρτίου 1964, αφού λίγες ημέρες νωρίτερα είχε ορκίσει την κυβέρνηση Παπανδρέου στο Τατόι. Τον Παύλο διαδέχθηκε ο γιος του, ο οποίος στέφθηκε βασιλιάς ως Κωνσταντίνος Β', δίνοντας τον νενομισμένο όρκο στη Βουλή, στις 23 Μαρτίου.
«Το έθνος χαιρετίζει τον νέον Βασιλέα του. Τον Βασιλέα Κωνσταντίνον. Το όνομα αφυπνίζει παλαιάς λατρείας, παραδόσεις, κλέη και θρύλους. Αλλά ο νεαρός βλαστός της ενδόξου Δυναστείας Γεωργίου του Α', υπέρ παν άλλο, την ώραν αυτήν της βαθειάς οδύνης διά την αδόκητον απώλειαν του προσφιλούς Πατρός του, ενθυμίζει τας πλουσίας αρετάς Εκείνου, την εμμανή προσήλωσίν Του εις παν το ελληνικόν, την στερεάν ηθικήν και την βαθείαν χριστιανικήν πίστιν Του με τας οποίας επεβλήθη εις την συνείδησιν του ελληνικού λαού, ετιμήθη και ηγαπήθη.»
18 Σεπτεμβρίου 1964 – Γάμοι Κωνσταντίνου και Άννας-Μαρίας
Γίνεται στην Αθήνα ο γάμος του βασιλιά των Ελλήνων Κωνσταντίνου Β΄ και της Δανής πριγκίπισσας Άννας-Μαρίας. Ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος επίσημος γάμος εν ενεργεία μονάρχη που έγινε στην Ελλάδα. Τη λαμπρή γαμήλια τελετή -ξεκίνησε στις 10 π.μ. στη Μητρόπολη Αθηνών- παρακολούθησαν 1.200 προσκεκλημένοι, ανάμεσά τους 18 βασιλείς, 7 διάδοχοι θρόνων, 2 βασιλικοί σύζυγοι, 103 πρίγκιπες και πριγκίπισσες, καθώς και 20 δούκες και κόμητες.
«Πολλαί εκατοντάδες χιλιάδων λαού εις ένα άνευ προηγουμένου συναγερμόν κατέκλυσαν χθες το κέντρον της πρωτευούσης διά να ίδουν, να επευφημήσουν και να ευχηθούν το νεόνυμφον βασιλικόν ζεύγος. […] Εις εν εκατομμύριον υπελόγισεν η αστυνομία το πλήθος που κατέκλυσε την περιοχήν διά να ίδη την πομπήν των πρώτων γάμων Έλληνος Βασιλέως εις τας Αθήνας. […] Αλλά η πλέον συγκινητική στιγμή υπήρξεν εκείνη κατά την οποίαν, μετά το γεύμα, η νέα Βασίλισσα εξέφρασε την επιθυμίαν όπως άμα τη αναχωρήσει της διά το γαμήλιον ταξίδιον, η γαμήλιος ανθοδέσμη της εναποτεθή επί του τάφου του αειμνήστου Βασιλέως Παύλου.»
11 Ιουλίου 1965 – Συνάντηση πρωθυπουργού-βασιλιά
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αξιώνει από τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου την παραπομπή των «συνωμοτών» του ΑΣΠΙΔΑ στο στρατοδικείο. Ο Παπανδρέου δέχεται, αλλά συγχρόνως αποφασίζει να παραπέμψει στη στρατιωτική δικαιοσύνη και τον φάκελο «Περικλή». Ζητεί επίσης ευθέως την παραίτηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πέτρου Γαρουφαλιά, και ανακοινώνει την πρόθεσή του να αναλάβει ο ίδιος το υπουργείο. Ο Γαρουφαλιάς αρνείται να παραιτηθεί και εξακολουθεί να ασκεί τα καθήκοντά του. Η συνάντηση του βασιλιά με τον Παπανδρέου στην Κέρκυρα δεν καταλήγει πουθενά. Παρών στη συνάντηση είναι και ο Γ. Αθανασιάδης-Νόβας.
«Κρίσιμος συνάντησις του Βασιλέως με τον πρωθυπουργόν κ. Γ. Παπανδρέου πραγματοποιείται αύριον την 10ην π.μ. εις την Κέρκυραν. Εκ της συναντήσεως αυτής θα κριθή εάν θα υπάρξη διαφωνία Στέμματος και Κυβερνήσεως, ή ο Βασιλεύς θα αποδεχθή την εισήγησιν του κ. πρωθυπουργού περί απομακρύνσεως του υπουργού Εθνικής Αμύνης κ. Π. Γαρουφαλιά και αναλήψεως του υπουργείου Εθνικής Αμύνης προσωπικώς υπό του κ. Γ. Παπανδρέου.
1 Σεπτεμβρίου 1965 – Συμβούλιο του Στέμματος
Πραγματοποιείται Συμβούλιο του Στέμματος, με τη συμμετοχή του πρωθυπουργού Ηλία Τσιριμώκου, όλων των πρώην πρωθυπουργών και του Σπ. Μαρκεζίνη που δεν είχε διατελέσει πρωθυπουργός. Η ΕΔΑ αποκλείστηκε από τη συζήτηση. Στη διάρκεια του Συμβουλίου ο Γ. Παπανδρέου ζητεί εκλογές, αποδεχόμενος τη διενέργειά τους από υπηρεσιακή κυβέρνηση Ένωσης Κέντρου – ΕΡΕ. Οι παρευρισκόμενοι, με εξαίρεση τον Στ. Γονατά, υποστηρίζουν την άρνηση του Κωνσταντίνου να συναινέσει σε εκλογές, με επιχείρημα την «τρομοκρατία των Λαμπράκηδων». Ο Π. Κανελλόπουλος δηλώνει ότι αποδέχεται τη διάλυση της Βουλής, υπό την προϋπόθεση ότι θα διενεργήσει τις εκλογές κυβέρνηση μειοψηφίας της ΕΡΕ.
«[…] Ο Βασιλεύς θα απευθύνη έκκλησιν προς τους αρχηγούς των κομμάτων και τους τέως πρωθυπουργούς, όπως εισηγηθούν διέξοδον εκ της κρίσεως. […] Ο κ. Καραμανλής είναι αμφίβολον αν θα αφιχθή, ενώ θα μετάσχη ο κ. Παπανδρέου, ο οποίος εταλαντεύετο χθες αν και μέχρι ποίου σημείου πρέπει να εμφανισθή διαλλακτικός. Αι πολιτικαί ζυμώσεις διά την συγκρότησιν διαδόχου κυβερνητικού σχήματος ανεστάλησαν, εν όψει της συγκλήσεως του Συμβουλίου. Επικρατεί, όμως, πάντοτε η εντύπωσις ότι η διενέργεια συντόμων εκλογών πρέπει να αποκλεισθή και ότι οδηγούμεθα προς τον σχηματισμόν πολιτικής Κυβερνήσεως εκ της Βουλής, εντός του προσεχούς 10ημέρου.»
3 Απριλίου 1967 – Εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Π. Κανελλόπουλο
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό της ΕΡΕ. Ο Π. Κανελλόπουλος συγκροτεί μέσα σε δύο μόλις ώρες κυβέρνηση αποτελούμενη αποκλειστικά από στελέχη της ΕΡΕ, η οποία ορκίζεται την ίδια μέρα. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής από το Παρίσι τον συγχαίρει. Ο Γ. Παπανδρέου κάνει λόγο για «νέο πραξικόπημα». Κανένα κόμμα δεν δέχεται να στηρίξει την κυβέρνηση της ΕΡΕ, η οποία δεν εμφανίζεται στη Βουλή.
«Η πενθήμερος κυβερνητική εκκρεμότης ετερματίσθη χθες την 2αν μ.μ. Μετά την αποτυχίαν της προσπαθείας όπως οι πολιτικοί αρχηγοί συνέλθουν εις σύσκεψιν διά τον σχηματισμόν οικουμενικής Κυβερνήσεως –λόγω της αρνήσεως του αρχηγού της Ε.Κ. να μετάσχη αυτής– ο Βασιλεύς ανέθεσεν εις τον αρχηγόν της Ε.Ρ.Ε. κ. Παν. Κανελλόπουλον την εντολήν σχηματισμού της νέας Κυβερνήσεως, με το δικαίωμα διάλυσης της Βουλής.»
13 Δεκεμβρίου 1967- Βασιλικό αντικίνημα κατά της χούντας των συνταγματαρχών
Φωτ.: Η ηγεσία της Χούντας υποδέχεται τον Κωνσταντίνο στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, στις 13 Σεπτεμβρίου 1967. Φωτ. Κ. Μεγαλοκονόμος (© Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη, Αθήνα).
12 Ιουνίου 1973 – Προκηρύσσεται δημοψήφισμα για τις 29 Ιουλίου
Φωτ.: Εικόνα ενός εκλογικού τμήματος στην Αθήνα, την παραμονή του δημοψηφίσματος, που διεξήχθη στις 29 Ιουλίου 1973 (AP Photo/Aris Saris).
8 Δεκεμβρίου 1974 – Βασιλευομένη ή αβασίλευτος;
Τρεις εβδομάδες μετά τις βουλευτικές εκλογές διενεργήθηκε δημοψήφισμα για τη μορφή του πολιτεύματος. Το αποτέλεσμα έδωσε συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας (69,2), ενώ το 30,8% των εκλογέων τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της μοναρχίας. Με το δημοψήφισμα επιλύθηκε οριστικά το πολιτειακό ζήτημα στη χώρα.
«Η Ελλάς είναι πλέον δημοκρατία εν δράσει: με πανίσχυρη λαοπρόβλητη κυβέρνηση, με οριστικά λυμένο το πολιτειακό, με Βουλή εν λειτουργία. Και όλα αυτά μόλις εκατό ημέρες από τότε που οι δικτάτορες ωδηγούσαν μια χώρα διαλυμένη στον πόλεμο! Αυτό και μόνον αρκεί για να δικαιολογήση την αισιοδοξία και την ανάταση του λαού που προσβλέπει τώρα με εμπιστοσύνη στο μέλλον. Μεγάλες οι συγκινήσεις τη χθεσινής ημέρας. Γιατί σχεδόν ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, με το επιβλητικό 69,2 υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, η Βουλή είχε χθες την “πρεμιέρα” της.»
