Μια ευρωπαϊκή ατζέντα για τη μετανάστευση όπου περιγράφονται τα άμεσα μέτρα που θα ληφθούν για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης στη Μεσόγειο, αλλά και οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν τα επόμενα χρόνια για την καλύτερη διαχείριση όλων των πτυχών της μετανάστευσης παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το δράμα των χιλιάδων μεταναστών που με κίνδυνο της ζωής τους επιχειρούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο προβληματίζει έντονα και είναι σαφές ότι κανένα κράτος μέλος δεν μπορεί, ούτε πρέπει να αφεθεί, να αντιμετωπίσει μόνο του τις τεράστιες μεταναστευτικές πιέσεις.

Αυτή η ατζέντα αποτελεί μια ευρωπαϊκή απάντηση, καθώς συνδυάζει εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές, την πλήρη αξιοποίηση των οργανισμών και των εργαλείων της ΕΕ και την ανάμιξη όλων των εμπλεκόμενων μερών: κρατών μελών, οργάνων της ΕΕ, διεθνών οργανισμών, κοινωνίας των πολιτών, τοπικών αρχών και τρίτων χωρών.

Ο πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Η τραγική απώλεια ζωών στη Μεσόγειο συγκλόνισε όλους τους Ευρωπαίους. Οι πολίτες μας προσδοκούν από τα κράτη μέλη και τα ευρωπαϊκά όργανα να δραστηριοποιηθούν για να μην επαναληφθούν τέτοιου είδους τραγωδίες.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει σαφώς δηλώσει ότι πρέπει να βρούμε ευρωπαϊκές λύσεις, που θα βασίζονται στην εσωτερική αλληλεγγύη και στην αποδοχή ότι είναι κοινή μας ευθύνη η χάραξη μιας αποτελεσματικής μεταναστευτικής πολιτικής.

Γι' αυτόν τον λόγο, η Επιτροπή προτείνει σήμερα μια ατζέντα που αντανακλά τις κοινές μας αξίες και δίνει απάντηση στους πολίτες μας που ανησυχούν, αφενός, για το απαράδεκτο ανθρώπινο δράμα και, αφετέρου, για την ανεπαρκή εφαρμογή των κανόνων χορήγησης ασύλου που έχουμε από κοινού συμφωνήσει. Τα μέτρα που προτείνουμε συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και συνεπώς ανταποκρίνονται στις δικαιολογημένες προσδοκίες των πολιτών.»

Η Ύπατη Εκπρόσωπος/αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωσε: «Με την φιλόδοξη αυτή ατζέντα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύει ότι είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει το δράμα όσων προσπαθούν να γλυτώσουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τη φτώχεια.

Η μετανάστευση είναι κοινή ευθύνη όλων των κρατών μελών και όλα τα κράτη μέλη καλούνται τώρα να ανταποκριθούν στην αντιμετώπιση αυτής της ιστορικής πρόκλησης. Και δεν πρόκειται για ευρωπαϊκή μόνο, αλλά και για παγκόσμια πρόκληση: με αυτή την ατζέντα επιβεβαιώνουμε και διευρύνουμε τη συνεργασία μας με τις χώρες καταγωγής και διέλευσης με στόχο να σώσουμε ζωές, να πλήξουμε καίρια τα δίκτυα λαθρομετανάστευσης και να προστατεύσουμε όσους έχουν ανάγκη.

Όλοι ωστόσο γνωρίζουμε ότι πραγματική και μακροπρόθεσμη λύση του προβλήματος θα υπάρξει μόνο αν εκλείψουν οι ρίζες του φαινομένου, όπως η φτώχεια, η αστάθεια που προκαλούν οι συρράξεις, η κρίση στη Λιβύη και τη Συρία. Ως Ευρωπαϊκή Ένωση, δεσμευόμαστε και είμαστε αποφασισμένοι να συνεργαστούμε με τη διεθνή κοινότητα για τον σκοπό αυτό.»

Ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε: «Η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει απαθής όσο χάνονται ζωές.

Η ευρωπαϊκή ατζέντα για τη μετανάστευση ανταποκρίνεται σαφώς στην άμεση ανάγκη για δράση ώστε να μη χαθούν άλλες ζωές, και βοηθά τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή με ουσιαστικά μέτρα, όπως η αύξηση των πλοίων που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις υπό τον συντονισμό της Frontex, η χορήγηση βοήθειας έκτακτης ανάγκης ύψους 60 εκατ. ευρώ καθώς και η εκπόνηση σχεδίου δράσης για την πάταξη των κυκλωμάτων λαθρομετανάστευσης που εκμεταλλεύονται ευάλωτους μετανάστες.

Επιδεικνύοντας μεγαλύτερη ακόμη αλληλεγγύη, είμαστε αποφασισμένοι να εφαρμόσουμε μια συνολική προσέγγιση που θα βελτιώσει σημαντικά τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Ευρώπη.»

Άμεση δράση

Μετά τις πρόσφατες τραγωδίες στη Μεσόγειο, υπάρχει πολιτική συναίνεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να καταβληθεί κάθε προσπάθεια και να κινητοποιηθούν όλα τα εργαλεία που διαθέτουμε για την ταχεία λήψη μέτρων ώστε να μην υπάρξουν άλλα θύματα στη θάλασσα. Σήμερα η Επιτροπή καθόρισε τις συγκεκριμένες και άμεσες δράσεις που θα αναλάβει:

· Τριπλασιασμός των οικονομικών και άλλων πόρων για τις κοινές επιχειρήσεις «Τρίτων» και «Ποσειδών» της Frontex το 2015 και το 2016. Σήμερα εγκρίθηκε τροποποιητικός προϋπολογισμός για το 2015 ώστε να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι – συνολικά 89 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 57 εκατ. ευρώ για έκτακτη χρηματοδότηση του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και 5 εκατ. ευρώ του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, για τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή – και μέχρι το τέλος Μαΐου θα παρουσιαστεί το νέο επιχειρησιακό σχέδιο «Τρίτων».

· Πρόταση ενεργοποίησης, για πρώτη φορά, του μηχανισμού επείγουσας κατάστασης για να βοηθηθούν τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν αιφνίδια εισροή μεταναστών σύμφωνα με το άρθρο 78 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ. Μέχρι το τέλος Μαΐου, η Επιτροπή θα προτείνει έναν μηχανισμό προσωρινής κατανομής στο εσωτερικό της ΕΕ των ατόμων που σαφώς χρήζουν διεθνούς προστασίας. Πρόταση για ένα μόνιμο, κοινό σύστημα της ΕΕ που θα διέπει την μετεγκατάσταση σε επείγουσες καταστάσεις αιφνίδιας εισροής μεταναστών, η οποία θα υποβληθεί μέχρι τα τέλη του 2015.

· Πρόταση, μέχρι το τέλος Μαΐου, για ένα πανευρωπαϊκό καθεστώς επανεγκατάστασης που θα παρέχει 20.000 θέσεις κατανεμημένες σε όλα τα κράτη μέλη για εκτοπισμένους που σαφώς χρήζουν διεθνούς προστασίας στην Ευρώπη, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με επιπλέον ποσό 50 εκατ. ευρώ το 2015 και το 2016·

· Έναρξη, στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, μιας επιχείρησης στη Μεσόγειο για την εξάρθρωση των δικτύων λαθρομετανάστευσης και την καταπολέμηση της διακίνησης ανθρώπων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.

Μελλοντικές ενέργειες: τέσσερις άξονες για καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης

Η μεταναστευτική κρίση στη Μεσόγειο έριξε τους προβολείς στις άμεσες ανάγκες που προέκυψαν. Παράλληλα, όμως, αποκάλυψε ότι η συλλογική μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ είναι πλέον ανεπαρκής.

Με το βλέμμα στο μέλλον, η ευρωπαϊκή ατζέντα για τη μετανάστευση μετουσιώνει τις Πολιτικές Κατευθύνσεις του προέδρου Γιούνκερ σε μια δέσμη πρωτοβουλιών που αλληλοσυνδέονται και αλληλοενισχύονται βασιζόμενες σε τέσσερις άξονες, με στόχο την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης σε όλες τις πτυχές της.

Οι τέσσερις άξονες της ατζέντας για τη μετανάστευση είναι:

· Μείωση των κινήτρων για παράτυπη μετανάστευση: κυρίως, με την απόσπαση ευρωπαίων αξιωματούχων που θα λειτουργούν ως σύνδεσμοι για θέματα μετανάστευσης στις αντιπροσωπείες της ΕΕ σε σημαντικές τρίτες χώρες· την τροποποίηση της νομικής βάσης της Frontex ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος της σε θέματα επαναπατρισμού· ένα νέο σχέδιο δράσης με μέτρα που, αφενός, θα μετατρέπουν τη διακίνηση ανθρώπων σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη, χαμηλού κέρδους εγκληματική δραστηριότητα και, αφετέρου, θα αντιμετωπίζουν τις ρίζες του φαινομένου μέσω της αναπτυξιακής συνεργασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας·

· Διαχείριση των συνόρων – διάσωση ζωών και ασφάλιση των εξωτερικών συνόρων: κυρίως, με την ενίσχυση του ρόλου και των ικανοτήτων της Frontex· την ενίσχυση της ικανότητας τρίτων χωρών για διαχείριση των συνόρων τους· την περαιτέρω συνένωση, εφόσον χρειάζεται, ορισμένων λειτουργιών της ακτοφυλακής σε επίπεδο ΕΕ.

· Καθήκον της Ευρώπης η παροχή προστασίας – μια ισχυρή κοινή πολιτική ασύλου: τίθεται ως προτεραιότητα η πλήρης και συνεκτική εφαρμογή του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, κυρίως με την προώθηση της συστηματικής ταυτοποίησης και της λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων, και με προσπάθειες περιορισμού της κατάχρησής του, μέσω της ενίσχυσης των διατάξεων για την ασφαλή χώρα καταγωγής, οι οποίες περιέχονται στην οδηγία για τη διαδικασία παροχής ασύλου· αξιολόγηση και πιθανώς αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου εντός του 2016·

· Μια νέα πολιτική για τη νόμιμη μετανάστευση: στόχος της θα είναι η διατήρηση της Ευρώπης, που βρίσκεται αντιμέτωπη με δημογραφική παρακμή, ως ελκυστικού προορισμού για τους μετανάστες, κυρίως με τον εκσυγχρονισμό και την αναμόρφωση του καθεστώτος για την μπλε κάρτα, τον επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων των πολιτικών ένταξης και τη μεγιστοποίηση των οφελών της μεταναστευτικής πολιτικής για τα άτομα και τις χώρες προέλευσης, μεταξύ άλλων, με φθηνότερα, ταχύτερα και ασφαλέστερα συστήματα μεταφορών μέσω εμβασμάτων·

Ιστορικό

Στις 23 Απριλίου 2014, στο πλαίσιο της εκστρατείας για την εκλογή του στη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ παρουσίασε στη Μάλτα ένα σχέδιο πέντε σημείων για τη μετανάστευση, με το οποίο ζητούσε μεγαλύτερη αλληλεγγύη στην μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ.

Μόλις ανέλαβε καθήκοντα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ανέθεσε σε έναν επίτροπο ειδικό χαρτοφυλάκιο για τη μετανάστευση, ώστε να εκπονηθεί μια νέα πολιτική μετανάστευσης ως μία από τις 10 προτεραιότητες των Πολιτικών Κατευθύνσεων, δηλαδή του πολιτικού προγράμματος βάσει του οποίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέλεξε την Επιτροπή.

Με βάση πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα κράτη μέλη, σε δήλωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2015, δεσμεύτηκαν να λάβουν επειγόντως μέτρα για να εμποδίσουν περαιτέρω απώλειες ζωών και να επιταχύνουν τη δράση της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης. Σχετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ακολούθησε λίγες ημέρες αργότερα.