Εβγαλε τα παιδιά του από τη σκηνή και πήρε τον δρόμο με τα πόδια από τη ΒΙΑΛ προς την πόλη της Χίου, μέσα στη νύχτα. Στη σκηνή της οικογένειας των μεταναστών είχε βρει καταφύγιο ένα φίδι που γέννησε… Η κυρία Α. έχει κτήματα κοντά στη ΒΙΑΛ στη Χίο. Καταγγέλλει σε τοπικό μέσο ότι οι μετανάστες κλέβουν καθημερινά φρούτα και λαχανικά από τα χωράφια της, καταστρέφοντας τη σοδειά. «Ποιος θα μας προφυλάξει;», αναρωτιέται.

Η κατάσταση στα νησιά όπου βρίσκονται τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ ή hotspots) κυρίως σε Λέσβο, Σάμο και Χίο αποτελεί σκηνικό εξαθλίωσης, εντάσεων, με ανάγλυφο τον φόβο εκδήλωσης καταστάσεων που όλοι απεύχονται. Χιλιάδες άνθρωποι εγκλωβισμένοι για μήνες σε δραματικές συνθήκες, ψάχνουν τρόπους να ενοχλήσουν, να πιέσουν, να διαμαρτυρηθούν. Καθώς οι αφίξεις από την Τουρκία συνεχίζονται –μόλις μέσα σε δύο ημέρες την προηγούμενη εβδομάδα έφτασαν σε Λέσβο και Χίο ακόμα 465 άτομα– όλο και περισσότεροι, οικογένειες με μικρά παιδιά παραμένουν σε καλοκαιρινές σκηνές, χωρίς ηλεκτρικό και θέρμανση με ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής. Ο χειμώνας έρχεται ως επιπρόσθετος παράγων κινδύνου.

Κανένας, όμως, ακόμα και τώρα που το φονικό κύμα κακοκαιρίας σάρωσε τη χώρα δείχνει να βιάζεται. Η κυβέρνηση σχεδιάζει επί χάρτου και συσκέπτεται, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής ανακοίνωσε ότι τα μέτρα για το ξεχειμώνιασμα στα νησιά θα έχουν ολοκληρωθεί… στο τέλος Δεκεμβρίου. Οι κάτοικοι της Λέσβου σε μια προσπάθεια να διεκδικήσουν τη λήψη άμεσων μέτρων από την κυβέρνηση και να επισπεύσουν τις διαδικασίες, κατεβάζουν αύριο ρολά στο νησί, προχωρώντας σε γενική απεργία. Ο δήμαρχος Λέσβου Σπυρίδωνας Γαληνός, τονίζει ότι οι νησιώτες εδώ και πολύ καιρό έβαλαν πλάτη στο πρόβλημα. «Ηρθε, όμως, η ώρα να πούμε, φτάνει πια, η τοπική κοινωνία δεν έχει άλλες αντοχές».

Απόσταση λόγων – έργων

Οι δήμαρχοι των νησιών έχουν πολλές φορές προειδοποιήσει για ανεξέλεγκτες καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους για τους κατοίκους αλλά και για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες και ζητούν την άμεση μεταφορά του υπερπληθυσμού από τα ΚΥΤ στην ενδοχώρα. Ωστόσο, το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στα νησιά δεν λύνεται με τη συνέχιση της μεταφοράς ανθρώπων στην ενδοχώρα αλλά με την πλήρη εφαρμογή της κοινής δήλωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας (20 Μαρτίου 2017), που σημαίνει την επιστροφή στην Τουρκία μεγάλου αριθμού όσων φτάνουν στην Ελλάδα.

Ομως, ενώ η κυβέρνηση ορκίζεται στην τήρηση της κοινής δήλωσης, στην πράξη δεν είναι αποφασισμένη να αναλάβει το πολιτικό ρίσκο και να συγκρουστεί με τους «αλληλέγγυους» και την εσωκομματική αντιπολίτευση προκειμένου να την υλοποιήσει. Χαρακτηριστικά, από την αρχή της εφαρμογής της κοινής δήλωσης, μόνο 1.380 άτομα έχουν επιστραφεί στην Τουρκία.

Αντιθέτως, πολλοί έχουν μεταφερθεί από τα νησιά στην ενδοχώρα. Συγκεκριμένα, από τον Οκτώβριο του 2016 έως τον Οκτώβριο του 2017 περίπου 16.000 άτομα μεταφέρθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Επίσης, τον τελευταίο μήνα λόγω ακριβώς του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί από τον υπερπληθυσμό στα νησιά μεταφέρθηκαν 1.722 άτομα. Ομως, οι αφίξεις συνεχίζονται με αμείωτη ένταση: το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου (2017) έφτασαν 2.020 άτομα, ενώ συνολικά από τον Αύγουστο (2017), οπότε και άρχισε να ανεβαίνει ο μέσος όρος των καθημερινών αφίξεων μεταναστών από την Τουρκία, 14.624 άτομα έφθασαν στα νησιά.

Ετσι, τα hotspots παραμένουν ασφυκτικά γεμάτα παρά τις μεταφορές στην ενδοχώρα. Αξίζει, βέβαια, να τονιστεί ότι όσοι μεταφέρονται στην ενδοχώρα «εκπίπτουν» της κοινής δήλωσης, εφόσον η Τουρκία δεν δέχεται να επιστραφούν άτομα από την ενδοχώρα. Αυτό σημαίνει ότι θα παραμείνουν στην Ελλάδα όπου και θα εξεταστεί το αίτημα ασύλου που έχουν υποβάλει.