Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε νομοθετικές προτάσεις για να εξασφαλίσει την αυστηρή συμμόρφωση των κατασκευαστών αυτοκινήτων προς όλες τις ενωσιακές απαιτήσεις ασφάλειας, προστασίας του περιβάλλοντος και παραγωγής.

Η Επιτροπή προτείνει τη ριζική αναμόρφωση του λεγόμενου πλαισίου έγκρισης «τύπου ΕΕ». Σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανόνες, οι εθνικές αρχές είναι αποκλειστικά αρμόδιες να πιστοποιούν ότι ορισμένο όχημα πληροί όλες τις απαιτήσεις για τη διάθεσή του στην αγορά και να επιτηρούν τη συμμόρφωση των κατασκευαστών προς τη νομοθεσία της ΕΕ. Οι σημερινές προτάσεις θα καταστήσουν τις δοκιμές οχημάτων περισσότερο ανεξάρτητες και θα οδηγήσουν σε αύξηση της εποπτείας των αυτοκινήτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία. Η αύξηση της ευρωπαϊκής εποπτείας θα ενισχύσει το σύστημα στο σύνολό του.

Η Επιτροπή είχε ήδη ξεκινήσει την επανεξέταση του πλαισίου έγκρισης «τύπου ΕΕ» για τα μηχανοκίνητα οχήματα όταν αποκαλύφθηκε η υπόθεση της Volkswagen. Έκτοτε, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι απαιτούνται ακόμη πιο εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις για να αποτραπεί η επανάληψη περιπτώσεων μη συμμόρφωσης. Η σημερινή πρόταση κανονισμού για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς των μηχανοκίνητων οχημάτων συμπληρώνει τις προσπάθειες να καθιερωθούν πιο αξιόπιστες δοκιμές των εκπομπών (δοκιμές των εκπομπών υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης).

Ο κ. Jyrki Katainen, Αντιπρόεδρος αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε: «Σε μια ενιαία αγορά όπου τα εμπορεύματα κυκλοφορούν ελεύθερα, όλοι πρέπει να τηρούν τους κανόνες. Οι αποκαλύψεις στην υπόθεση της Volkswagen κατέδειξαν ότι το σύστημα που επιτρέπει τη διάθεση των αυτοκινήτων στην αγορά χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση. Για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πελατών στον σημαντικό αυτόν κλάδο, χρειάζεται να καταστήσουμε τους κανόνες αυστηρότερους, αλλά χρειάζεται, επίσης, να διασφαλίσουμε την πλήρη τήρησή τους. Υπάρχει αδήριτη ανάγκη να αποκατασταθεί η ισότητα των όρων και να εξασφαλιστούν συνθήκες θεμιτού ανταγωνισμού στην αγορά».

Η κ. Elżbieta Bieńkowska, Επίτροπος αρμόδια για την εσωτερική αγορά, τη βιομηχανία, την επιχειρηματικότητα και τις ΜΜΕ, δήλωσε: «Η ενιαία αγορά απαιτεί την αυστηρή επιβολή των κανόνων σε όλους τους τομείς της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκινητοβιομηχανίας. Με τις σημερινές μας προτάσεις θα αναβαθμίσουμε την ποιότητα και την ανεξαρτησία των δοκιμών οχημάτων και θα βελτιώσουμε την εποπτεία των αυτοκινήτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία. Η δράση αυτή συμπληρώνει τις προσπάθειές μας να θεσπίσουμε τις πιο αξιόπιστες διαδικασίες δοκιμής των εκπομπών παγκοσμίως, διαδικασίες τις οποίες θα εξακολουθήσουμε να βελτιώνουμε και να επανεξετάζουμε, ώστε να διασφαλίσουμε την τήρηση στην πράξη των αυστηρότερων ορίων εκπομπών».

Το ισχύον σύστημα έγκρισης τύπου βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη: μόλις ένα αυτοκίνητο πιστοποιηθεί σε ένα κράτος μέλος, μπορεί να κυκλοφορήσει ελεύθερα σε ολόκληρη την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, ενώ η ΕΕ καθορίζει το νομικό πλαίσιο, ο έλεγχος της συμμόρφωσης των κατασκευαστών αυτοκινήτων αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των εθνικών αρχών. Το σχέδιο κανονισμού για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς των μηχανοκίνητων οχημάτων διατηρεί την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, αλλά επιδιώκει τη διόρθωση των αδυναμιών του συστήματος.

Ο προτεινόμενος κανονισμός θα συμβάλει στην επίτευξη τριών στόχων:

• Ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της ποιότητας των δοκιμών που επιτρέπουν τη διάθεση των αυτοκινήτων στην αγορά: τα περισσότερα κράτη μέλη διορίζουν τεχνικές υπηρεσίες που πληρώνονται απευθείας από τους κατασκευαστές αυτοκινήτων για τη δοκιμή και τον έλεγχο της συμμόρφωσης των οχημάτων με τις απαιτήσεις έγκρισης τύπου της ΕΕ. Η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση του εν λόγω συστήματος αμοιβής για να αποφεύγονται οι οικονομικοί δεσμοί μεταξύ των τεχνικών υπηρεσιών και των κατασκευαστών, δεσμοί που μπορούν να οδηγήσουν σε συγκρούσεις συμφερόντων και διακύβευση της ανεξαρτησίας των δοκιμών. Η πρόταση προβλέπει επίσης αυστηρότερα κριτήρια επιδόσεων για τις εν λόγω τεχνικές υπηρεσίες, οι οποίες θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικούς και ανεξάρτητους έλεγχους προκειμένου να λάβουν και να διατηρήσουν τον διορισμό τους. Οι εθνικές αρχές έγκρισης τύπου θα υπόκεινται σε αξιολογήσεις από ομοτίμους, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι σχετικοί κανόνες τηρούνται και επιβάλλονται με αυστηρότητα σε ολόκληρη την ΕΕ.

• Θέσπιση ενός αποτελεσματικού συστήματος εποπτείας της αγοράς για τον έλεγχο των αυτοκινήτων που βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία: ενώ οι ισχύοντες κανόνες προβλέπουν κυρίως εκ των προτέρων ελέγχους, μελλοντικά, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα διενεργούν δειγματοληπτικούς ελέγχους σε οχήματα που βρίσκονται ήδη στην αγορά. Με τον τρόπο αυτόν, θα είναι δυνατός ο εντοπισμός των περιπτώσεων μη συμμόρφωσης σε πρώιμο στάδιο και η διασφάλιση της λήψης άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων επανόρθωσης σε βάρος των οχημάτων που κρίνεται ότι δεν συμμορφώνονται με τους τιθέμενους όρους και/ή ότι εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους ασφάλειας ή βλάβης του περιβάλλοντος. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να λάβουν μέτρα διασφάλισης κατά των μη συμμορφούμενων οχημάτων στο έδαφός τους, χωρίς να περιμένουν να αναλάβει δράση η αρχή που έχει χορηγήσει την έγκριση τύπου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επανεξετάζουν τακτικά τη λειτουργία των δραστηριοτήτων τους εποπτείας της αγοράς και να δημοσιοποιούν τα σχετικά αποτελέσματα.

• Ενίσχυση του συστήματος έγκρισης τύπου με περισσότερη ευρωπαϊκή εποπτεία: η Επιτροπή θα έχει την εξουσία να αναστείλει, να περιορίσει ή να ανακαλέσει τον διορισμό τεχνικών υπηρεσιών των οποίων η επίδοση υστερεί και οι οποίες εμφανίζονται υπερβολικά ελαστικές στην εφαρμογή των κανόνων. Στο μέλλον, η Επιτροπή θα δύναται να διενεργεί εκ των υστέρων δοκιμές επαλήθευσης (μέσω του Κοινού Κέντρου Ερευνών) και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, να δρομολογεί διαδικασίες ανάκλησης. Εξάλλου, η πρόταση, παρέχοντας στην Επιτροπή τη δυνατότητα επιβολής οικονομικών κυρώσεων, θα αποτρέπει κατασκευαστές και τεχνικές υπηρεσίες από τη διάθεση μη συμμορφούμενων οχημάτων στην αγορά. Περαιτέρω, η Επιτροπή θα αναλάβει την προεδρία ενός φόρουμ για την επιβολή των κανόνων, το οποίο θα επεξεργαστεί με τα κράτη μέλη κοινές στρατηγικές για την επαλήθευση της συμμόρφωσης και θα διοργανώσει κοινούς ελέγχους τεχνικών υπηρεσιών και αξιολογήσεις από ομοτίμους αρχών αρμόδιων για την έγκριση τύπου.

Η πρόταση της Επιτροπής διατηρεί την ισχύουσα απαγόρευση των διατάξεων αναστολής, την τήρηση της οποίας οι εθνικές αρχές υποχρεούνται σταθερά να αστυνομεύουν και να επιβάλλουν, αλλά προσθέτει και κάτι ακόμη. Σύμφωνα με το σχέδιο κανονισμού, ο κατασκευαστής θα πρέπει να παρέχει πρόσβαση στα πρωτόκολλα λογισμικού του αυτοκινήτου. Το μέτρο αυτό συμπληρώνει τη δέσμη μέτρων για τις εκπομπές υπό πραγματικές συνθήκες οδήγησης, η οποία καθιστά πολύ δύσκολη την καταστρατήγηση των απαιτήσεων σχετικά με τις εκπομπές, ενώ περιλαμβάνει και υποχρέωση των κατασκευαστών να γνωστοποιούν τη στρατηγική τους για τη μείωση των εκπομπών, όπως ισχύει στις ΗΠΑ.

Επόμενα βήματα

Το σχέδιο κανονισμού θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο προς έγκριση. Μόλις εκδοθεί, θα ισχύει άμεσα. Θα καταργήσει και θα αντικαταστήσει την οδηγία 2007/46/ΕΚ (την «οδηγία-πλαίσιο»).